مطالعه تطبیقی فراتنظیم‌گری در سازمان‌های حرفه‌ای حوزۀ سلامت

تنظیم‌گری اقتصادی به معنای دخالت دولت در حیطۀ فعالیت‌های اقتصادی به‌منظور حمایت از نفع عمومی در مقابل ضررها و خطرهای بالقوه است. معنی خودتنظیمیِ حرفه‌ای این است که مقام‌های دولتی با وضع قانون، مسئولیت تنظیم‌گری خود را به اعضای یک حرفه تفویض ‌کنند. شکل‌گیری سازمان‌های حرفه‌‌ای در انگلیس، کشورهای امریکای شمالی و استرالیا به صورت خودتنظیم، خصوصی و تنها در سایۀ حمایت دولت قرار داشته است. اما در کشورهای یادشده و در پی برخی رسوایی‌ها و تشکیل پرونده‌های کیفری برای پزشکان، از سازمان‌های خودتنظیم حرفه‌ای حوزۀ سلامت بسیار انتقاد شد. دولت نیز به‌دنبال این انتقادات، برنامۀ اصلاحات تنظیم‌گری و فاصله‌گرفتن از خودتنظیمی را آغازکرد. برهمین مبنا دولت‌ها به فراتنظیم‌گری[1] در حرفه‌های حوزۀ سلامت (پزشکی، دندان‌پزشکی، روان‌پزشکی، مامایی، پرستاری و ...) روی آوردند. در این مقاله با بررسی نظریه‌های منفعت عمومی و خصوصی و نیز نظریۀ سه‌جانبه‌گرایی به نقش دولت در تنظیم‌گری حرفه‌ای و کارکرد سازمان‌های فراتنظیم‌گر حرفه‌ای پرداخته خواهد شد. در این راستا پس از مطرح شدن مبانی نظری حاکم بر تنظیم‌گری حرفه‌ای، سازمان‌های فراتنظیم‌گر حرفه‌ای و تغییرات مدل تنظیم‌گری حرفه‌ای در انگلیس، استرالیا و کانادا در حرفه‌های مربوط به حوزۀ سلامت مورد مداقه قرار خواهد گرفت. با شیوع بیماری کووید 19 و نیاز بیشتر به سیاست‌گذاری هماهنگ در بخش سلامت در ایران، لزوم نگاه جدی‌تر به نقش تنظیم‌گرانۀ این سازمان‌ها و ایجاد سازمان‌های فراتنظیم‌گر حرفه‌ای در زمینۀ سلامت و پزشکی می‌تواند به‌عنوان راهکاری مناسب برای تامین منافع عمومی درنظر گرفته شود.

meta-regulation in the health profession

economic regulation consists of government’s interference within the area of economic activities to protect the public interest in the face of potential risk. in the case of professional self-regulation, the state authorities delegate their authority to the professional of a given field via rectifying statute laws. in the uk, usa, and australia, this was happening in such organizations, in the private sector, and under the support of governments. but because of criminal cases and scandals in the medical sector, professional self-regulation of the health sector became a subject of criticism. consequently, governments started to steer clear of self-regulation and commenced reforms that led to meta-regulation in health-related professions. this paper will focus on theories of private and public interest, tripartism, to explore the role of meta-regulation institutes and governments in professional self-regulation. we start by exploring the theories of self-regulation and then scrutinize the reforms in models of self-regulation in the uk, australia, and canada. this may provide a basis for serious consideration of the role of such organizations, especially as the state of covid-19 pandemic causes a serious need for consistent policymaking in the health sector in iran