تحلیل فقهی- حقوقی ضمان غرور با تاکید بر مادۀ 526 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392

از گذشته، آثار حقوقی مبتنی بر ترجیح ضمان مباشر در اجتماع سبب و مباشر بوده است. مادۀ 526 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 ظاهراً از این تصور غالب عدول کرده است. قاعدۀ غرور یکی از مصادیق اجتماع مباشر و سبب است. مطابق با نظر مشهور فقها، به جهت مختار بودن مغرور در اتلاف، وی مسئول اولیۀ جبران خسارت است؛ هرچند سبب موثری همراه با وی وجود داشته باشد. از این رو، گفته شده است هر واقعه یک انتساب دارد و انتساب آن به مغرور است و اگر ضمان نهایی برعهدۀ غار قرار می‌گیرد به سبب حکم خاص ضمان غرور است. برخی فقهای معاصر این حکم را عادلانه ندانسته و ضمان اولیۀ غار را با قاعدۀ تسبیب توجیه نموده‌اند. مادۀ 526 عوامل ذهنی را موثر در تشخیص ضمان سبب و مباشر دانسته و به این سبب در قسمت اخیر آن ماده، جهل یکی از موجبات اقوی بودن سبب از مباشر اعلام شده است. انتساب عرفی خسارت در مادۀ 526 مورد تاکید است و از طرفی در مواد دیگر قانون، معیار قابلیت پیش‌بینی ‌ضرر در تشخیص انتساب خسارت مشاهده می‌شود؛ از این رو، اتلاف با غار که موجب فریب مغرور شده و برای وی تحقق خسارت قابل ‌پیش‌بینی بوده است، تناسب بیشتری دارد.

legal-jurisprudential analysis of fraud rule with emphasis on the article 526 of islamic penal law approved in 1392

traditionally, legal works are based on the appointment of the actor liability in the collecting the cause and actor. article 526 of islamic penal code approved in 1392 has apparently backtracked on the prevailing impression. the rule of fraud is one of the instances of collecting the cause and actor. in jurisprudence, one of the bases of the rule of fraud is the causing rule. according to the famous jurisprudence, in order to have free will in loss, the actor is responsible for compensation, although there has been an effective factor in the collecting with actor; hence it is said that the loss is attributed to the proud, and if the final liability is placed on the deceiver, it is proud rule because of a special verdict. some contemporary jurists argue that this verdict is not fair and the liability of deceiver as only liability is justified by the rule of causing. article 526 of the islamic penal code approved in 1392 makes subjective factors effective on the liability of the cause, and thus the conventional assignment of damage in article 526 is emphasized and in other articles of law, the criterion of foreseeability is observed in the recognition of liability and therefore, loss with the deceiver, which has led to proud is seen adequate.