مطالعۀ تطبیقی قلمرو مفهومی تظاهر در حقوق اسلامی و آسیب‌شناسی بازتاب آن در قوانین کیفری ایران

مسئلۀ تظاهر در مبانی فقهی و شرعی در قامت و قالب خاص خود و در ردیف ریا آمده است که هم در قرآن و هم در روایات به‌عنوان خصلتی غیرقابل پذیرش از آن یاد شده است. آنچه در این پژوهش به‌عنوان هدف غایی تبیین شده، مسائل ناشی از تعمیم و سرایت تظاهر در همان قامت و قالب فقهی و شرعی در وادی تقنین و ابعاد کیفری موضوعه بدون مقدمه‌چینی لازم و انطباق‌پذیری ضروری است. نتایج این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی تهیه و تنظیم شده، بیانگر این است که نفوذ تظاهر در قوانین و بازتاب آن در مصادیق کیفری با چالش‌هایی مواجه شده است. البته این چالش و تداخل، بیشتر در حوزۀ حقوق کیفری بروز و ظهور داشته است تا حقوق مدنی، چراکه در حقوق مدنی ارتباط بیشتری میان فقه و شرع با اصول حقوقی برقرار است و مصادیقی نظیر تظاهر در قالب تدلیس در نکاح و معاملات با مشکل کمتری روبرو است. اما در حوزۀ حقوق کیفری، استناد به تظاهر فقهی و شرعی سبب بروز مشکلاتی ازجمله تناقض با اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‌ها به‌واسطۀ عدم تعریف دقیق از تظاهر، تظاهر به فعل حرام و غیره شده است که نیازمند بازبینی برخی از مواد قانونی و مقدمه‌چینی برای بهره‌گیری از مصادیق شرعی و فقهی در موازین حقوق کیفری موضوعه است.

a comparative study of the conceptual realm of pretense in islamic law and the investigation of its reflection in iranian criminal law

the issue of pretense in jurisprudential and religious principles has been mentioned in its own form and in the line of hypocrisy, as an unacceptable feature in both the qur’an and the hadiths. what has been explained as the ultimate goal in this study is the issues arising from the generalization and spread of pretense in the same jurisprudential and religious form in legislation and the criminal dimensions. the results of this descriptive-analytic study indicate that the influence of pretense in laws and its reflection in criminal cases has faced challenges, although this challenge and interference has emerged more in the field of criminal law than civil law; in civil law there is more connection between jurisprudence and sharia with legal principles, and examples such as pretending in the form of cheating in marriage and transactions are less difficult, but in the field of criminal law, citing jurisprudential and sharia pretending causes problems such as inconsistency with the principle of legality of crimes and punishments due to lack of precise definition of pretense, pretense of forbidden act, etc., which requires review of some legal materials and a preamble to take advantage of religious and jurisprudential examples in criminal law.