عنصر روانی بزۀ قاچاق کالا و ارز

امروزه در پرتو تحولات حقوق کیفری، عنصر روانی به‌عنوان یکی از عناصر جرم در کنار عنصر مادی پذیرفته شده است. لیکن قانون‌گذار عموماً در تبیین عناصر جرم اهتمام لازم را در بیان دقیق عنصر روانی جرایم ندارد و این امر گاه سبب بروز دیدگاه‌های متعارض در خصوص عنصر روانی جرایم می‌شود و این موضوع در خصوص بزۀ قاچاق کالا و ارز نیز صادق است. با توجه به تعریف قانونی این بزه و مصادیق متعدد مصرح آن در قوانین مختلف، در زمینۀ عنصر روانی موردنیاز برای تحقق این بزه در بین حقوق‌دانان و بعضاً رویۀ قضایی، اختلاف نظرهای جدی ایجاد شده است. بر این اساس، برخی قائل به عمدی بودن و در مقابل برخی قائل به مادی صرف بودن این بزه هستند. در این مقاله ضمن تبیین دلایل دیدگاه‌های یادشده، در نهایت به نحو مستدل دیدگاه مختار نگارنده مبنی بر عمدی بودن بزۀ قاچاق کالا و ارز تشریح شده است. اصل عمدی بودن بزه، اصل استثنایی بودن بزه با مسئولیت مطلق، اصل برائت، اصل تفسیر به نفع متهم، اصل تناسب بین بزه و مجازات، و وحدت ملاک از موارد مصرح عنصر روانی در قانون و ... همگی بر عمدی بودن بزۀ قاچاق کالا و ارز دلالت دارند، لیکن گاه رویکرد سیاست کیفری تقنینی و قضایی بر نوعی تسامح در احراز عناصر عمد دلالت دارد که این امر ریشه در صدق عنوان بزۀ اقتصادی بر جرایم و تخلفات قاچاق کالا و ارز دارد.

The Mens Rea of the Crime of Smuggling of Goods and Currency

Today, in light of the developments in criminal law, the mens rea has been accepted as one of the elements of crime. However, the legislator generally does not pay adequate attention to explaining the elements of the crime in the exact explanation of the mens rea, which sometimes causes conflicting views about the mens rea of crimes, and the same is true of the crime of smuggling goods and currency. Due to the legal definition of this crime and numerous examples of this crime in different laws, there has been a serious disagreement among jurists in relation with the mens rea required to commit this crime. Accordingly, some believe that this crime is intentional and some believe that it is a no mens rea offence. This article explains the reasons behind these views, and finally reasonably describes the author’s view that the crime of smuggling of goods and currency is intentional. The principle of intentionality of the crimes, the principle of exceptionality of the strict liability crimes, the principle of innocence, the principle of interpretation in favor of the accused, the principle of proportionality between the crime and punishment etc. indicate that this crime is intentional, but sometimes the approach of legislative and judicial penal policy implies a kind of tolerance in obtaining intentional elements, which is rooted in the fact that smuggling of goods and currency is an economic crime.