پرتوافکنی به تقابل دو سنت فقهی و حقوقی در مورد «رئیس حکومت» در مجلس خبرگان قانون اساسی

از منظر تاریخ حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، نگاهی به مذاکرات «صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران» یا «مجلس خبرگان قانون اساسی» می‌تواند در روشن شدن مسائل یا ابهامات پیرامون حقوق اساسی راهگشا باشد. در این راستا در نوشتار حاضر، یکی از مهم‌ترین موضوعات حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران با عنوانِ «رئیس حکومت» مورد کاوش قرار گرفته و تلاش شده است با نگاه نقادانه و با استفاده از روش تحقیقِ توصیفی‌ تحلیلی، به این پرسش پاسخ داده شود: نمایندگان مجلس خبرگان قانون اساسی چه برداشتی از رئیس حکومت در حقوق اساسی ایران داشته‌اند؟ یافتۀ تحقیق نشانگر آن است که نمایندگان یادشده در سایۀ تقابل دو برداشتِ «فقه امامیه» و «برداشت مدرن» از حقوق اساسی، دچار نوعی تقابل اندیشه‌ای بوده‌اند که حاصل آن نه‌تنها موجب «فقهی‌سازیِ متن قانون اساسی» شده، بلکه از یک سو، موجب نوعی عدم توازن میان «اصل تناسب مسئولیت و اختیارات» شده است. چنین گسستی بین اختیار و مسئولیت، تقابل عمل با نظر پیرامون قانون اساسی را در پی داشته است. از سوی دیگر، ناظرین به قانون اساسی را ناگزیر به برداشت متفاوت از مفهوم «رئیس ‌جمهور» در منظومۀ حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران ساخته است.

Conflict between Jurisprudence and Legal Methods on the Issue of the Head of Government in Assembly of Experts for Constitution

From the perspective of the history of the constitutional law of the Islamic Republic of Iran, negotiations in the Assembly of Experts for Constitution can clarify questions or ambiguities surrounding the constitutional law issues. In light of this, the present paper has investigated one of the main issues of the Islamic Republic of Iran’s constitutional law – the head of government – and has addressed questions on the opinion of the MPs about the head of government. The paper uses a critical, descriptiveanalytic research method, and the findings indicate that the representatives refer to the contrast between “Imamiyeh jurisprudence and modern conception of the constitutional law. Here we can witness some kind of conflict of thought which has not only resulted in the make Jurisprudence of the text of the constitution but it also creates a kind of imbalance between the principle of proportionality of duties and powers. Such discrepancy between authority and responsibility leads to a conflict of practice regarding the constitution. Furthermore, observers to the constitution have to convey a different conception of president in the context of the Iranian constitutional law.