تحلیل دعاوی مستثنی‌شده از قلمرو کنوانسیون سنگاپور 2019 با مطالعۀ تطبیقی در حقوق ایران و فقه امامیه

جدیدترین سند بین‌المللی لازم‌الاجرا در خصوص حل و فصل اختلافات، کنوانسیون سنگاپور است. این کنوانسیون با اعطای وصف لازم‌الاجرا به سازش‌نامه‌های ناشی از فرایند میانجی‌گری، به‌دنبال ارتقای سازش در میان سایر روش‌های حل و فصل اختلافات است. الحاق ایران به این کنوانسیون نقش موثری در رواج بیشتر میانجی‌‌گری در دعاوی تجاری خواهد داشت. درصورتی که سازش‌نامه‌ای در قلمرو کنوانسیون سنگاپور قرار گیرد، در کشورهای عضو دارای وصف لازم‌الاجرا خواهد بود. در مقابل، در بند 3 مادۀ 1 معاهدۀ یادشده، سازش‌نامه‌هایی از شمول کنوانسیون استثنا شده‌اند. بخشی از این موارد به دلیل موضوع دعوا از محدودۀ اعمال کنوانسیون مستثنی شده که عبارت‌اند از: سازش‌نامه‌های مربوط به حقوق مصرف‌کننده، حقوق خانواده، حقوق ارث یا حقوق کار. وضعیت حقوقی و شرایط اعمال موارد پیش‌گفته از جهت تاثیر در بهره‌ بردن یک سازش‌نامه از حمایت اجرایی کنوانسیون سنگاپور شایسته بررسی و تدقیق است. این پژوهش ضمن تحلیل موضع حقوق ایران و فقه امامیه در خصوص دعاوی یادشده، به این نتیجه دست یافته است که رویکرد کنوانسیون سنگاپور نسبت به مستثنی نمودن دعاوی مربوط به حقوق خانواده و حقوق ارث قابل دفاع است، زیرا این‌گونه دعاوی در معرض قواعد بسیار متباعد و متفاوت نظام‌های حقوقی قرار داشته، لزوم حصول اجماع میان تمامی کشورهای عضو اقتضا دارد دعاوی یادشده در محدوۀ اعمال این کنوانسیون قرار نگیرند. اما در مقابل، جهت‌گیری معاهدۀ یادشده در مستثنی نمودن دعاوی مصرف‌کننده و کار، از آن جهت که سرانجام به زیان مصرف‌کننده و کارگر منجر می‌شود، چندان قابل دفاع نیست.

The Analysis of Excluded Disputes from the Scope of Singapore Convention 2019 with Comparative Study of Iranian Law and Imamiyah Jurisprudence

The most recent enforceable international instrument for dispute resolution is Singapore Convention. The Singapore Convention 2019 aims at promotion of mediation by providing the enforceability of settlement agreements. Iran’s adhesion to the Convention is a positive step towards enhancing the status of mediation in Iranian law. In the case of a settlement agreement falling within the scope of the Singapore Convention, it shall be enforceable in the member states’ jurisdiction. According to paragraph 3 of Article 1, some settlement agreements are excluded from the scope of the Convention because of the specific subject of dispute settled by mediation or conciliation which includes: “settlement agreements related to consumer, family, inheritance and labor law”. The legal status and conditions of these exclusions are important because of the impact on the benefit of a settlement agreement from enforcement according to the Convention. In addition to the analysis of Iranian law and Imamiyah Jurisprudence’ opinion on these disputes, the present paper concludes that Singapore Convention’s approach to exclusion of settlement agreements related to family and inheritance law is justifiable because the aforementioned disputes are subject of far divergent rules in various legal systems and necessity of achievement consensus among all member states necessitates that the mentioned disputes be excluded from the Convention’s scope. However, the attitude of the Convention to exclude the labor and consumer law cannot be justified because it results in loss of consumers and labors.