واکاوی فقهی حقوقی تخلف نماینده از حدود اختیارات مربوط به مَهر در نکاح دائم

از نظر حقوق ایران ممکن است در مواردی قرارداد نکاح از سوی وکیل یا نمایندۀ قانونی شخص منعقد شود. در این شرایط، نماینده باید در چارچوب اختیارات قراردادی و قانونی خویش اقدام نماید. طبیعتاً در فرض دخالت نماینده در انعقاد نکاح دائم یکی از مسائلی که در قرارداد نکاح ذکر می‌‌شود، مهریه است. حال پرسش این است که ضمانت اجرای تخلف نماینده از اختیاراتش در خصوص مهریه چیست؟ این جستار با روشی توصیفی-تحلیلی به بررسی مسئلۀ یادشده از نظر فقهی و حقوقی پرداخته است. نتایج این پژوهش حاکی از این است که میان فقیهان در این زمینه اختلاف وجود دارد و در نظر اغلب فقیهان، تخلف وکیل از حدود اختیار خود در زمینۀ مهر موجب عدم نفوذ اصل قرارداد نکاح می‌‌شود. در مورد ولیّ قهری و سایر اولیای عقد نیز نظر واحدی در فقه امامیه وجود ندارد. قانون‌گذار ایران فقط در مورد تخلف وکیل نسبت به مهریه به عدم نفوذ نکاح در مادۀ 1073 تصریح و در مورد سایر نمایندگان سکوت اختیار کرده است. با بررسی و نقد ادلۀ نظریۀ یادشده، به اعتقاد نگارندگان، تخلف نماینده نسبت به مهر نمی‌تواند عدم نفوذ اصل قرارداد نکاح را به‌دنبال داشته باشد، بلکه با توجه به رکن نبودن مهریه و ادلۀ دیگری از قبیل رابطۀ تعدد مطلوب میان نکاح و مهر، صحت اصل نکاح و عدم نفوذ یا بطلان مهر اقوی است. بنابراین پیشنهاد می‌شود قانون‌گذار با اصلاح مادۀ 1073 قانون مدنی نفوذ قرارداد نکاح را در فرض تخلف نماینده از مهریه پذیرفته، در مورد سایر نمایندگان نیز اظهار نظر روشن نماید.

Juridical and Legal Review of Sanction of Agents’ Misfeasance from Limit of Authorities Related to the Dowry in Permanent Marriage

From the viewpoint of Iranian law, in some cases marriage contracts may be concluded by a lawyer or legal agent, and the agent must act within the framework of his contractual and legal authority. As a rule, in the assumption of the representative’s involvement in the conclusion of a permanent marriage, one of the issues mentioned in the marriage contract is dowry. Now the question is what the sanction of misfeasance of the agent of the authorities about the dowry is.  This research has examined the issue from the juridical and legal point of view through an analyticaldescriptive method. The results of this research indicate that there is a difference among the jurists in this regard and in the opinion of the majority of jurists, the contract and dowry form an ideal unit and the misfeasance of the dowry leads to the ineffectiveness of the principle of marriage contract. The Iranian legislator has only expressed opinion in the case of a lawyer’s misfeasance of the dowry which makes the marriage ineffective in Article 1073, and is silent about other representatives. It is believed that the acceptance of the ideal separation between contract and dowry is stronger. As a result, the agent’s misfeasance can’t lead to lack of influence of the principle of the marriage contract. Therefore, it is suggested that the legislator amend article 1073 of the Civil Code and accept the effect of the marriage contract on the assumption of agents’ misfeasance of dowry and also make clear comments on other delegates’ agents.