دادگاه‌های کیفری رسیدگی‌ کننده به جرم‌های اطفال و نوجوانان

اطفال و نوجوانان ازجمله شهروندانی‌اند که به دلیل قرار داشتن در فرایند رشد و شکل‌گیری شخصیت از وضعیت ویژه‌ای برخوردارند. بر همین اساس، سیاست‌گذاران جنایی برای پاسخ‌دهی به اطفال و نوجوانان بزهکار با درنظر گرفتن شرایط و ویژگی‌های این دسته به شناسایی مقررات خاص مبادرت ورزیده‌اند تا از این رهگذر پایه‌های افتراقی شدن آیین دادرسی کیفری اطفال و نوجوانان پی‌ریزی شود. تشکیل دادگاه‌های کیفری تخصصی به‌منظور رسیدگی به بزهکاری اینان، از شاخص‌ترین جلوه‌های رویکرد یادشده است تا به این وسیله اطفال و نوجوانان بزهکار با محیط ویژه‌ای از سامانۀ عدالت کیفری در تعامل قضایی قرار گیرند. سیاست‌گذاران جنایی ایران نیز در همین زمینه از دهۀ 1330ش به سوی شناسایی این رویکرد و برپا کردن دادگاه‌های ویژه به‌منظور رسیدگی به جرم‌های اطفال و نوجوانان گام برداشتند. اما سیاست‌های ناظر به مراجع صلاحیت‌دار در این خصوص همواره با نوسان‌های متعددی همراه بوده است؛ چنان‌که سیاست جنایی ایران گاه به سمت کنار گذاشتن مراجع خاص و گاه به سوی شناسایی تدابیر پر از کاستی پیش رفته است. با وجود این، در چارچوب قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392ش آخرین خواست قانون‌گذار در زمینۀ دادگاه‌های صلاحیت‌دار برای رسیدگی به جرم‌های اطفال و نوجوانان با رویکردی متفاوت‌ نسبت به گذشته تبلور یافته است. در این نوشتار، رویکرد قانون‌گذار ایران نسبت به شناساییِ دادگاه‌های صلاحیت‌دار برای رسیدگی به جرم‌های فرجام‌ناپذیر و فرجام‌پذیر اطفال و نوجوانان بررسی می‌شود.