ناسازگاری‌های زندگی کوچرویی با زندگی شهری و روستایی در ایران دورة مغول

با ورود مغول‌ها نظام اجتماعی کوچ‌رویی در ایران غلبه یافت و از آن‌جا که نسبت به تجربة اجتماعی زندگی کوچ‌رویی ایرانیان شرایط بسیار ابتدایی‌تری داشت، پیامدهای ‌اجتماعی ناگواری به بار آورد. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل تاریخی، ضمن بررسی ویژگی‌های اجتماعی و فرهنگی جماعت کوچ‌رو و یک‌جانشین، پیامدهای ناشی از گسترش تضاد بین زندگی یک‌جا‌نشینی و صحراگردی و مناسبات حاکم بر آن در دورة مغول در ایران بررسی می‌شود. حضور صحراگردان ترک و مغول پیرامون برخی مراکز شهری ایران سبب افزایش تعارضات زندگی صحراگردی و یک‌جانشینی، کم‌توجهی به ساختارهای زندگی شهری، و تلاش برای حفظ ارزش‌های خود در این دوره شد. این امر سبب ویرانی روستاها و شهرهای ایران، زوال مناسبات شهری، کاهش جمعیت، تبدیل شهرهای بزرگ به شهرهای کوچک و شهرهای کوچک به روستا، تضعیف بخش‌های تولیدی در پی کاهش نیروی کار و ضعف مناسبات بازارها، فقر بیش‌تر روستاییان و پیشه‌وران شهری، تغییر شیوه‌های بهره‌برداری از منابع و مراتع، و تخریب کشاورزی و شبکه‌های آبیاری شد.