صنعت نفت و تحول جمعیتی و شغلی در مناطق نفت‏خیز جنوب ایران

پژوهش حاضر می‏کوشد تا پاسخی برای چگونگی تامین نیروی انسانی شاغل در شرکت نفت انگلیس و ایران در آبادان و مسجدسلیمان بیابد. عوامل گوناگونی که سبب جذب عشایر به سکونت در شهرهای نفتی شدند و انگیزه‌هایی که موجب مهاجرت مردم از شهرها و روستاهای ایالات دیگر به مناطق نفتی شد، پرسش‎های جزیی‎تری هستند که به آنها خواهیم‎پرداخت. توسعه صنعت نفت به جابه‏جایی جمعیت، افزایش جمعیت، تغییر مشاغل و شکل‏گیری قشر کارگر صنعتی در مناطق نفت‌خیز جنوب ایران انجامید. این پژوهش با شیوه توصیفی ـ تحلیلی بر اساس نظم و توالی منطقی تاریخی انجام‎یافته‎است. تاکید پژوهش حاضر بر اسناد و مدارک موجود در آرشیوهای ایران و انگلستان بوده است. روش و نظریه مورد استفاده در تحقیق حاضر به نوعی نگارش «تاریخ از پایین»(history from below) و پرداختن به تاریخ‏نگاری فرودستان (سوبالترن) در صنعت نفت است.1 به تعبیری می‌توان گفت تاریخ از پایین خوانش دیگری از تاریخ اجتماعی است. در این رویکرد، عاملیت تاریخی به فرادستان و نهادهای اجتماعی و سیاسی منحصر نمی‌شود و بیشتر در پی یافتن نقش جمهور مردم در تحولات جامعه است. یافته‏ها حاکی از آن است که فعالیت شرکت نفت انگلیس و ایران در جنوب ایران موجب ایجاد تاسیسات و پالایشگاه‏هایی شد. استخدام عشایر و روستاییان به‎عنوان کارگر در مجموعه وسیع صنعت نفت و بهره‏مندی از امنیت نسبی، امکانات مالی ثابت و خدمات بهداشتی سبب مهاجرت افراد از نقاط مختلف به منطقه نفت‏خیز خوزستان شده و بدین‏ترتیب گام بزرگی در جهت قوام‏یافتن طبقه کارگر در ایران برداشته شد.