رویکرد حکومت به زرتشتیان در عهد ناصری

سابقه حضور زرتشتیان در یزد به نخستین ایام ورود اسلام به ایران باز‌می‌گردد. تهاجم تیمور و گسترش مصایب آن‌ها در خراسان و نواحی شمالی باعث شد تا یزد با ویژگی‌هایی چون امنیت نسبی و مسافت زیاد از مراکز تحول‌خیز به کانون معتبری در جذب زرتشتیان تبدیل شود. علاوه‌بر تسری چنین رویکردی به دوران بعد، حیات اجتماعی زرتشتیان عهد ناصری از چند منظر حایز اهمیت می‌نمود که عبارت‌اند از تشدید فشارهای اکثریت بر اقلیت، بازتاب حمایت انگلیس از پارسیان هند در روابط آن‌ها با زرتشتیان ایران، و ظهور دولت‌مردانی نظیر امیرکبیر و میرزا حسین‌خان سپهسالار که طیفی از تلاش اصلاح‌طلبانه خود را به رعایت حقوق اقلیت‌ها اختصاص دادند و زمینه مناسبی را در تعاملات بعدی حکومت‌گران با زرتشتیان فراهم آوردند. بر این‌ اساس، نوشتار حاضر می‌کوشد تا مبتنی‌بر اسنادی نویافته از نحوه برخورد حکومت‌گران با زرتشتیان به دو سوال اساسی پاسخ دهد؛ اقدامات امیرکبیر در بهبود وضع این اقلیت تا چه حد به ارتقای اعتبار آن‌ها انجامید؟ هم‌طراز با نگرش‌های اصلاح‌طلبانه عهد ناصری، حمایت انگلیس و کارکرد انجمن اکابر پارسیان چه تاثیری در لغو جزیه از زرتشتیان داشت؟