شمایل‌نگاری نقش‌مایۀ دوشیزۀ روشنی و دو بانوی گزیده در هنر مانوی ابریشم‌نگارۀ mik iii 6251 محفوظ در موزۀ هنر آسیایی برلین

هدف این پژوهش بررسی یکی از ابریشم‌نگاره‌های مانوی از مجموعۀ تورفان در موزۀ هنرهای آسیایی برلین با نقشی از ایزدبانویی احتمالاً، دوشیزۀ روشنی است که رهنمایِ پاره‌های نور به سرچشمۀ هستی خویش «بهشت روشنی» است. او سبب رستاخیز روشنی‌ها (آزادسازی پاره‌های نور) محبوس در گیاهان و دیگر رستنی‌هاست. از این رو، مقالۀ حاضر می‌کوشد خویشکاری‌های او را در تناظر با ایزدبانو اَناهیتای زردشتی و ایشتار بابلی ببیند. فرضیۀ این پژوهش، که برای نخستین بار در این‌جا مطرح می‌شود، بر این مبنا پی‌ریزی شده است. ما در این‌جا می‌کوشیم با استفاده از روش‌ِ توصیفی تحلیلی و با بهره‌وری از منابع کتابخانه‌ای به کندوکاو در نقش‌مایۀ انسانیِ مرکزیِ «ابریشم‌نگارۀ دوشیزۀ روشنی و دو بانوی گزیده» پرداخته، همانندی‌های این سه ایزدبانو را در سنجش هم قرار دهیم و نشان دهیم که مانیِ بابلی و ایرانی تا چه اندازه می‌توانسته از اسطوره‌های سرزمینش الهام گرفته باشد.

iconography of the maiden of light and two electae in manichaean art (mik iii 6251, asian art museum berlin)

the present study tries to analyze one of the manichaean silk paintings from the turfan collection in the asian art museum of berlin representing with the motif of the maiden of light, the famous goddess who leads the lights to their original land, the paradise of light. she causes to be released the lights (salvation of lights) imprisoned in plants and trees. in this way, the study attempts to see her functions in analogy to anahita and ishtar. the hypothesis of this research, which is suggested here for the first time, is based on this comparison. here, we will try to compare the similarities of these three goddesses by analyzing the human motifs in the silk painting of the maiden of light and the two electae and to show how much mani, the babylonian and iranian, could have been inspired sc. influenced by the myths of his own land.