تاثیر رخداد طبیعیِ سیل بر زندگی اجتماعی مردم در ایران دورۀ صفوی

وقوع سیل به عنوان یک رخداد طبیعی در دورۀ صفوی، همانند دوره‌های قبل از آن، پدیده‌ای رایج بود. در این دوره، به علت تاثیر وقوع سیل بر جامعۀ ایرانی، بستری فراهم شد تا در قالب الگوهای چندگانۀ توصیفی، گزارش وقوع آن در متون تاریخنگاری و سفرنامه‌ای، بازتاب قابل توجهی پیدا کند. در همین راستا، مسئلۀ مقالۀ پیش‌رو، شناسایی روند، علل و پیامدهای اجتماعی سیل بر جامعۀ ایران دورۀ صفوی است. سوال اصلی مقاله اینست که با استناد به گزارش‌های مورخان و سفرنامه‌نویسان، طغیان سیل به عنوان یک پدیدۀ زیست‌محیطی، از چه روند و عواملی برخوردار بود و وقوع آن در چه ابعادی توانست جامعۀ ایران عصر صفوی را متاثر سازد؟ با بررسی روند وقوع سیل در ایران دورۀ صفوی، مشخص شد که اوج طغیان‌های سیل در این دوره، مربوط به نیمۀ اول سدۀ 11 ه.ق بود که بارش‌های ناگهانی و بالاآمدن آب رودخانه‌ها را می‌توان از مهمترین عوامل آن دانست. یافته‌ها نشان می‌دهد که این رخداد طبیعی به اندازۀ دیگر بلایای طبیعی از جمله زلزله، طاعون و قحطی، تاثیر چندانی در کاهش جمعیت‌ شهرها نداشت. با این وجود، سیل توانست ضمن تغییر در ریخت و بافت مراکز شهری، زمینۀ ارجاع مردم به حافظۀ تاریخی‌ جهت تفسیرِ سیلِ به وقوع پیوسته را، فراهم کند.

the effect of the natural hazard of flood on the social life of people in the safavid era

flood, as a natural hazard, was a current phenomenon in the safavid period, and the report of its occurrence in the historiographical and traveler texts of this period had a significant reflection. considering the impact of this natural hazard on iranian society, this article aims to identify the process, causes, and social consequences of floods in the safavid period. the question here, according to historical and traveler texts, occurrence of floods in the safavid period passed what process, causes, and social consequences? this article shows that iran experienced much climate variability during the safavid period, leading to sudden rains and rising water in rivers. these factors caused a peak of flood overflow in the first half of 11 ah that was able to roll up most of iran’s geography, especially in its central, southern, and northwestern regions. furthermore, floods had fewer casualties than other natural hazards, such as earthquakes, famines, and plagues, they could significantly affect the downfall of the residential localities, specifically in urban neighborhoods, and equip a ground for people to resort to historical memory to interpret and face the floods.