پژوهشی مقدماتی درباره صدمات ناشی از کارِ پیشه‌وران و معرفی «مشاغل زیان‌آور»: بازخوانی متون تاریخی ایران روزگار مغول و ایلخانی

دسته‌بندی مشاغل و پیشه‌ها در تاریخ اجتماعی ایران، ازنظر صدمه، عوارض و آسیب‌هایی که در هنگام انجام کار روزانه به جسم پیشه‌وران وارد می‌آید، طرح تازه‌ای است که پژوهش حاضر در تلاش است تا بامطالعه متون تاریخی ایران دوره مغول، به‌وسیله آن پرتوی بر آن بیفکند و بدین ترتیب شماری از داده‌های متون تاریخی را در دیدگاه تاریخی نوینی به کار گیرد. مقاله حاضر باهدف یاد شده و به شیوه‌ توصیفی و تحلیلی، به این پرسش می‌پردازد که گزارش متون تاریخی ایران روزگار پس از مغول و ایلخانی، از صدمات و آسیب‌های ناشی از اشتغال پیشه‌وران به کار روزانه در چه زمینه‌هایی بوده است؟ نظر به‌تازگی حوزه موضوعی، فرضیه‌ای به شیوه معمول برای آن در نظر گرفته نشده است. به‌هرروی یافته‌های پژوهش نشان خواهد داد که آلودگی محیط کار و مواد خام یا اولیه کار پیشه‌وران و آسیب آن بر تنفس و استنشاق پیشه‌وران در آن محیط، ازجمله مواردی از زیان‌های مشاغل در این دوره بوده که حتی باوجود مهارت و تجربه پیشه‌وران، بازهم زیانمندی آن‌ها ممکن و بسیار محتمل بوده است.

preliminary research on occupational injuries of craftsmen and the introduction of ‘harmful occupations’: a review of historical texts from the mongol and ilkhanid periods in iran

the categorization of occupations and trades in the social history of iran, particularly concerning the injuries, effects, and damages incurred by artisans during their daily work, is a novel approach that this study aims to illuminate by examining historical texts from the mongol period in iran. this approach seeks to apply a new historical perspective to a number of data points from historical texts. the present article, employing a descriptive and analytical method, addresses the question of what aspects of injuries and damages resulting from the daily work of artisans are reported in the historical texts of post mongol and ilkhanid iran. given the novelty of the subject area, a conventional hypothesis has not been proposed. nevertheless, the research findings will demonstrate that workplace pollution and the raw materials used by artisans, along with their impact on the respiratory health of artisans in such environments, were among the occupational hazards of this period. these hazards were likely and possible despite the artisans’ skills and experience.