چند لایه بودن مفهوم شهر در دوره ساسانی

در دوره ساسانی شهرهای بسیاری ساخته و یا نوسازی شد و مورخان سده‌های نخستین اسلامی شهرسازی را از ویژگی‌های بنیادین شاهان ساسانی برشمرده‌اند. از آغاز دوره ساسانی و با روی کار آمدن شاهانی مانند اردشیر بابکان و شاپور یکم روند شهرسازی آغاز شد و تا پایان دوره ساسانی و پیش از تلاطم‌های سیاسی ناشی از قتل خسرو پرویز می‌توان این روند را دنبال کرد. دربارۀ شهرهای ساسانی پژوهش‌هایی انجام گرفته است، اما بیشتر از دیدگاههای باستان‌شناسانه و زبان‌شناسانه به این موضوع پرداخته‌ شده است. بیشتر این پژوهش‌ها،‌ در برقراری نسبت میان امر اجتماعی ناشی از وجود عینی شهرها در بستر تاریخ دوره ساسانی از یکسو، و جهان مفهومی مردم ایران در دوره ساسانی درباره شهرنشینی از سوی دیگر، به‌عنوان مسئله تحقیق، توفیق چندانی نیافته‌اند. این پژوهش سعی بر آن دارد تا با تکیه بر روش تاریخ مفهومی، نسبت میان بستر اجتماعی در تاریخ دوره ساسانی و درک ایرانیان از شهر به عنوان سکونتگاهی متمایز را به مسئله بدل کرده و نشان دهد که چگونه چندین لایه معنایی در پایان دوره ساسانی در این مفهوم انباشته شده بود.

the multi-layered concept of the city in the sasanian period

during the sasanian period, many cities were built or renovated, and the historians of the first islamic centuries have listed urban planning as one of the fundamental characteristics of the sasanian kings. from the beginning of the sassanid period and with the rise of kings like ardeshir babakan and shapur i, the process of urban development began, and this process can be followed until the end of the sasanian period and before the political turmoil caused by the murder of khosrow parviz. there have been some researches about the sassanid cities, but mostly from the archaeological and linguistic points of view. most of these researches have not achieved much success in establishing the relationship between the social issue arising from the objective existence of cities in the history of the sassanid period on the one hand, and the conceptual world of the iranian people in the sassanid period regarding urbanization on the other hand, as a research problem. this research aims to turn the relationship between the social context in the history of the sasanian period and iranians’ understanding of the city as a distinct settlement into a problem by relying on the method of conceptual history, and show how several layers of meaning at the end of the sasanian period in this the concept was accumulated.