جستجو در معنا و تلقی مردم آذربایجان از مشروطه

انقلاب مشروطه، سنت متفاوت حضور عامه مردم در مناسبات قدرت و پیکارهای سیاسی به جای گذاشت. بنابراین بررسی میزان فهم و درک آنان از مفهوم مشروطه در شناخت بیشتر زوایای فکری انقلاب مشروطه شایان توجه است. این مقاله با استفاده از منابع اصیل و با اتکا به روش تحلیل محتوا درصدد بر آمده است سیر تحول معنایی مشروطه در میان عامه مردم و فرودستان در آذربایجان عصر مشروطه را مورد بررسی قرار دهد. سوال اصلی این است چه دریافتی از مشروطه در منظومه فکری عامه مردم آذربایجان وجود داشت. به دلیل ناآشنایی جامعه ایران با مشروطه این مفهوم در میان توده ها ناشناخته بود و تصویر روشنی از ماهیت و مضمون آن وجود نداشت. بدین لحاظ توده ها، مشروطه را نه در معنای واقعی آن بلکه مطابق با نیازهای خود درک کردند و آن را در پیوند با آسایش و رفاه عمومی و عدالت و پایان ظلم و ستم کارگزاران دستگاه دولتی یافتند. عامه مردم در پی بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی خود بودند و تحقق این امر را مرتبط با استقرار حکومت مشروطه می دانستند. نکته قابل تامل اینکه این واژه در ادامه معادل عدالت خواهی و قانون خواهی قرار گرفت؛ چراکه امید می رفت با تصویب قوانین زندگیشان سامان بهتری پیدا کنند.

Pursuing in the Azrbaijans’ people understanding and concept of Constitution

Constitutional Revolution changed the tradition toward the presence of the general public in power affairs and political battles. Therefore, the level of people’s understanding of the Constitutional concept is significant for understanding various aspects of the Constitutional Revolution. In this study, the proceed of the virtual evolution of the Constitution among the general public and inferiors has been investigated in Azerbaijan in the Constitution era using original and authentic references based on the content analysis method. The main question is what conception of Constitution existed among the general public of Azerbaijan. Due to the unfamiliarity of Iran society with the Constitution, this concept was strange to the majority of people, and there was no clear illustration of its nature and contents. For this reason, the majority influenced by constitutional activists perceived the Constitution based on their needs and not its real nature. They found it linked to the social welfare, comfort, justice, and the end of the cruelty of government organizations (agencies). The general public wanted to improve their economic and social conditions and thought they could achieve it via establishing a Constitutional government. The point is that this lexicon became equivalent to seeking justice and law because there was hope for passing law for better conditions.