گونه‌شناسی شورش‌های عصر ناصری و بررسی عوامل رخداد آنها

دوران سلطنت طولانی ناصرالدین شاه قاجار (حک: 1264 1313ق./ 1848 1896م.) با شورش های متعددی همراه بوده است که با ماهیت های مختلف و در قالب حرکت های فردی تا کنش های جمعی و گسترده در کشور رخ داده است. کنش گران اصلی این شورش ها، طیف گسترده ای را از توده های اجتماعی تا بزرگان حکومتی و مذهبی تشکیل می دادند. هدف این مقاله، گونه شناسی شورش های عصر ناصری و بررسی عوامل بسترساز این شورش ها به روش توصیفی تحلیلی و مبتنی بر اطلاعات کتابخانه ای است. یافته پژوهش نشان داده که شورش های این دوره با ماهیت چندگانه سیاسی(دودمانی)، ایلی، مذهبی(فرقه ای) و اجتماعی اقتصادی (حوزه شهری و روستایی) بر بستر نارضایتی از ساختار سیاسی و مناسبات اجتماعی موجود، قدرت طلبی و اغراض سیاسی برخی کنش گران و دخالت دولت های مداخله گر بیگانه در ایران، شکل گرفته است و به رغم ایجاد برخی ناپایداری ها و شکنندگی ها در دولت ناصری، غالباً بدون دستیابی به نتیجه خاصی به شکست انجامیده اند.

Typology of the Nasser- ul dinshah era uprisings and study of the factors of their occurrence

The long reign of Nasser alDin Shah Qajar (18481896) has been accompanied by numerous uprisings that took place in different natures and in the form of individual movements to collective and widespread actions in the country. The main actors in these uprisings ranged from the social masses to government and religious leaders. The purpose of this article is to characterize the uprisings of the Nasserite era and to study the bedrock factors of these uprisings in a descriptiveanalytical method based on library information. The findings show that the riots of this period with multiple nature of political (dynastic), tribal, religious (sectarian) and socioeconomic (urban and rural areas) on the basis of dissatisfaction with the existing political structure and social relations, powerseeking And the political intentions of some activists and the intervention of foreign interventionist governments in Iran have been formed, and despite creating some instability and fragility in the Nasserite government, they have often failed without achieving a specific result.