پیامدهای اجتماعی بلایای طبیعی تبریز (907-1210 ق)

رشد و شکوفایی شهر تبریز به علت مرکزیت سیاسی و استقرار در مسیر تجاری چندان نپایید و وقوع حوادث و بلایای طبیعی به‌ویژه زمین‌لرزه، در کنار تهاجمات همسایه غربی زمینه افول شهر را فراهم آورد. در دوره‌ای سیصدساله هشت زلزله بزرگ و شیوع بیماری‌های مسری بر عرصه‌های مختلف حیات شهری اثر نهاد. حوادث مختلف به‌ویژه زمین‌لرزه علاوه بر تخریب چندین‌باره شهر و مرگ‌ومیر گسترده با پیامدهای اجتماعی کوتاه و بلندمدت همراه شد. در جستار حاضر تلاش می‌شود با روش توصیفی تحلیلی و تکیه‌بر مطالعات کتابخانه‌ای پیامدهای اجتماعی بلایای طبیعی به‌ویژه زمین‌لرزه را به‌عنوان متغیری مستقل بر حیات اجتماعی ساکنان تبیین و پاسخی به سوال اصلی داده شود. بروز بلایای طبیعی به‌ویژه زمین‌لرزه در دوره زمانی برآمدن صفویه تا قاجار در تبریز با چه پیامدهای اجتماعی همراه بوده است؟ به نظر می‌رسد تخریب بافت کالبدی، کاهش جمعیت، مشکلات روانی، انحرافات اجتماعی، خرافات، مشکلات اقتصادی، مهاجرت و عدم میل به بهبود وضعیت سکونتگاه‌ها از پیامدهای کوتاه و بلندمدت حوادث طبیعی بوده است.

Social Consequences of Tabriz Natural Disasters (907-1210 AH

The growth and prosperity of Tabriz, due to its political centrality and settlement among commercial route, did not last for long time. Besides, accruing of natural disasters, particularly, earthquakes, along with invasion of western neighbors led to the decline of the city. During a threehundredyear period, eight major earthquakes happened and outbreaks of contagious diseases affected different areas of civil life. Various happenings, especially earthquakes, not only did destruct the city several times, but it also led to widespread death tolls which had some short and longterm social consequences. The present study, by applying descriptiveanalytical method, attempts to explain the social consequences of natural disasters, particularly earthquakes, as an independent variable on the social life of the inhabitants; besides, it tries to answer the main question of the paper: What are the social consequences of natural disasters, particularly earthquakes, during the period of SafavidQajar rise in Tabriz? It is estimated that physical structure degradation, population decline, psychological problems, social deviations, superstitions, deterioration of living conditions, migration and unwillingness to improve accommodation conditions were the short and longterm consequences of natural disasters.