زنان و برنامه تجدد عصر ناصری (مطالعه موردی سفرنامه های ناصرالدین شاه)

در دوران قاجار اقدامات گسترده‌ای برای جبران عقب‌ماندگی ایرانیان از تمدن غربی صورت گرفت. ابتدا اصلاحات نظامی و در ادامه اصلاح دیوانسالاری و انتظام دولت در دستور کار قرار گرفت. مرحله سوم، اصلاحات اجتماعی بود که در دوره ناصری اجرا شد. به سیاق برنامه‌های پیشین، برنامه تجدد اجتماعی نیز اصلاح از بالا به پایین بود و اجرای آن به حمایت طبقه حاکمه و شخص شاه نیاز داشت. به همین منظور مصلحان اجتماعی، طرح سفرهای شاه به غرب را تدارک دیدند. این اصلاحات باید منجر به تحول اساسی در بافت جامعه و شیوه زیست مردمان اعم از زن و مرد می‌شد اما در عمل آنچه که اتفاق افتاد نادیده گرفتن زنان در این پروژه بود. این مقاله با روش توصیفی–تحلیلی و از خلال مطالعه موردی سفرنامه‌های ناصرالدین‌شاه می‌کوشد به این سوالات پاسخ دهد زنان چه نسبتی با برنامه تجدد عصر ناصری داشتند و چرا از این پروژه حذف شدند؟ مقاله استدلال می‌کند که دیدارهای شاه و نوشته‌های وی موید این نکته است که تغییر وضعیت اجتماعی و اقتصادی زنان از رئوس برنامه تجدد بوده اما عواملی مانند عرف مردسالار، شریعت حامی این عرف، ذهنیت سنتی زنان آن دوره و تربیت و باورهای شاه در نهایت به حذف زنان از این پروژه منجر شده است.

Women and modernity’s thought (case study the Naser Al Din Shah diaries)

During the Qajar era, extensive measures were taken to compensate for the undeveloped Iranian of western civilization. Firstly, the military reforms were done and then the plan of bureaucracy’s improvement and government discipline was reformed. The third stage was social reform that took place during the Naseri era. This reforms, like previous programs needed to be modified from up to down society, so that social reformers prepared a plan for the Shah’s travels to the west. Although, These reforms should have led to a fundamental change in the heart of society and the way of life of people, both men and women, in real what happened was that women were ignored in this process. The research have tried with a descriptiveanalytic method through a study of diary’s Nasser Al Din Shah the position of women in program’s modernity that’s why they were eliminated from this project. The research claim that some factors of patriarchal custom, religious (The Sharia that supports this custom), the traditional mentality of women and finally the Shah’s upbringing and his belief led to the removal of women from this project.