سوء مدیریت در ایران عصر قاجاریه: تشکیلات آستان قدس رضوی (1334-1335 ﻫ . ق)

ناکارآمدی تشکیلات اداری در عصر قاجاریه موضوعی پوشیده نیست، بویژه آن که در واپسین دهه های عمر این سلسله به اشکال مختلف کاملا به چشم می آمد. در مورد قصور یا تقصیر وزارتخانه ها و کارکنان آنها در دهه های نخستین سده بیستم/ دهه های 1320 و 1330 ﻫ . ق اطلاعات کافی در دست است. با وجود این، بی کفایتی اداراتی که تحت نظارت مستقیم شاه قرار داشتند، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر به بررسی سرقت قرآنی منسوب به حضرت سجاد (ع) از درون ضریح امام رضا (ع) اختصاص دارد که تحت مدیریت تشکیلات آستان قدس رضوی قرار داشت. این مورد با داشتن طبیعت دینی، همان گونه که انتظار میرود، خبر داغ مطبوعات گردید (1334-1335 ﻫ . ق). این رویداد همچنین موجب طرح موضوع اداره تشکیلات آستان قدس و نظارت بر آن شد که بیرون از حیطه دولت، از موسساتی بود که در حوزه مسئولیت مستقیم شاه قرار داشت. در پی این سرقت کاستی های مدیریتی آستان قدس به گونه ای جدی مورد توجه قرار گرفت. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که آنچه رخ داد نتیجه سوء مدیریت مزمن در تشکیلات دینی سیاسی مهم آستان قدس بود که تحت ریاست شخص شاه قرار داشت. اگر چه اطلاع عموم از ناکارآمدی آستان قدس راه را برای اصلاحات ساختاری در این تشکیلات هموار می کرد، این مهم در همان فرصت مناسب محقق نگردید.

Mismanagement in the Qajar Iran: Āstān-i Quds-i Radhawī Organization, Administration of the Shrine of Imam Ridhā (AS), 1916-1918/1334-1335 AH

The inefficiency of the bureaucratic administration in the Qajar era is not an issue, especially as it was quite evident in the last decades of life of this dynasty in various forms. There is enough information available on the failure or fault of the ministries and their staff in the first decades of the twentieth century/1320s and 1330s AH. However, the incompetence of the offices under the direct supervision of the Shah has received less attention.The present study is concerned with investigating theft of a copy of the Quran writing of which attributed to Imam Sadjdjād (AS) from above the tomb of Imam Ridhā (AS) that was under management of Administration of the Shrine of Imam Ridhā (AS) or Āstāni Qudsi Radhawī Organization, (13341335 AH). Having religious nature, this case, as expected, became the hot news of the press. The incident raised also the issue of managing and overseeing the Āstāni Quds Organization which outside the realm of government, was one of institutions under the Shah’s direct responsibility. As a result of this theft, Āstāni Quds management’s shortcomings were taken seriously. The findings of the present study indicate that what happened was the result of chronic mismanagement in the important religiopolitico establishment of Āstāni Quds, which was headed by the Shah himself. Although public awareness of Āstāni Quds inefficiency paved the way for structural reforms in the organization, this was not realized at the appropriate time.