بررسی و تبیین روابط متقابل رعایا، مباشران و مالکان کردستان در دورۀ قاجار و پهلوی اول (با استفاده از اسنادِ منتشر نشدۀ خاندان وزیری)

اسناد محلی و منتشر نشده به ویژه اسنادی که در فرآیند نظامِ ارباب رعیتی شکل گرفته‌اند، به جهت شواهد و داده‌های جزئیِ موجود در آن‌ها نقش زیادی در بازسازی تاریخ اجتماعی و تاریخ محلی دارند. اسناد خاندان وزیری مجموعه‌ای از اسناد محلی و منتشر نشدۀ کردستان در دورۀ قاجار و پهلوی‌اند که در عمارت آصف دیوان سنندج نگهداری می‌شوند. بازخوانی و تحلیل داده‌های موجود در این اسناد نقش بی‌بدیلی در بازسازی تاریخ اجتماعی کردستان دارند. علیرغم رشدِ کمی و کیفی تاریخ‌های‌ محلی کردستان در دورۀ قاجار، پژوهش در زمینۀ تاریخ اجتماعی این ایالت به جهت کمبود منابع دشواری‌های خاص خود را دارد، اما بی‌تردید بازخوانی و تحلیل اسناد خاندان وزیری همان کشف منابع جدید و مورد نظرِ مورخ تاریخ اجتماعی است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و رهیافت تاریخ اجتماعی به بررسی و تبیین وضعیت زندگی و کار رعایا و مباشران کردستان در دورۀ قاجار و پهلوی اول و همچنین روابط متقابل آن‌ها با یکدیگر و با مالکان و حکومت محلی در قالبِ حوزه‌های رابطۀ مردم با مردم و مردم با حکومت می‌پردازد. بنابراین، در مقالۀ حاضر نخست داده‌ها و اطلاعات مورد نظر را از متن 286 برگ از اسنادِ خاندان وزیری استخراج کرده و سپس به مقوله‌بندی اجتماعی آن‌ها پرداخته می‌شود.

Investigating and Explaining the Interrelationships of peasantries, Stewards and Owners of Kurdistan in the Qajar and first Pahlavi eras(Using unpublished documents of the Vaziri family)

AbstractLocal and unpublished documents, especially those formed in the process of the lordpeasant system, play a great role in the reconstruction of social history and local history, due to the evidence and detailed data in them. The documents of the Vaziri family are a collection of local and unpublished documents of Kurdistan in the Qajar and Pahlavi eras, which are kept in the Asif mansion of the Sanandaj court. Reading and analyzing the data in these documents play an irreplaceable role in reconstructing the social history of Kurdistan. Despite the quantitative and qualitative growth of the local history of Kurdistan during the Qajar era, research on the social history of this province has its own difficulties due to lack of resources. But without a doubt, rereading and analyzing the documents of the Vaziri family, is the same discovery of new and desired sources by historians of social history. The present study uses a descriptiveanalytical method and approach to social history to examine and explain the living conditions and work of the peasantries and leaders of Kurdistan in the Qajar and first Pahlavi eras as well as their interactions with each other and with the owners and the local government in the form of spheres of people relations with the people and the people with the government. Therefore, in the present article, first, the data and information are extracted from the text of 286 pages of the documents of the Vaziri family, and then their social classification is discussed.