اثربخشی برنامه آموزشی کارکردهای عالی ‌عصبی اجرایی بر خلاقیت دانش‌آموزان دوره اول متوسطه تبریز

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش کارکردهای عالی عصبی اجرایی بر خلاقیت دانش‌آموزان دوره اول متوسطه انجام گرفت. روش پژوهش کنونی از نوع نیمه تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری تحقیق را تمام دانش‌آموزان پسر دوره اول متوسطه شهر تبریز در سال تحصیلی 1400-1399 تشکیل می‌دادند. که از این جامعه با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند دبیرستان پسرانه دوره اول متوسه شاهد و دبیرستان پسرانه دوره اول متوسطه ولایت به‌عنوان نمونه انتخاب شدند و به‌صورت تصادفی دبیرستان پسرانه شاهد (19 نفر) در گروه آزمایش و مدرسه ولایت (21 نفر) در گروه کنترل قرارگرفت. به دانش‌اموزان گروه آزمایش، کارکردهای عصبی اجرایی در زمینه انعطاف‌پذیری شناختی در 8 جلسه، برنامه‌ریزی و مهار هدف در 15 جلسه و تقویت حافظه کاری در 6 جلسه آموزش داده شد. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسش‌نامه خلاقیت عابدی استفاده شد. داده‌ها با استفاده از آزمون کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها نشان دادند که آموزش کارکردهای عالی عصبی اجرایی در افزایش خلاقیت با میزان اثر 0.76 معنادار بوده ‌است (0.01>p و 115.87=f) و در ضمن در ارتباط با اثربخشی کارکردهای عالی عصبی اجرایی بر مولفه‌های سیالی، بسط، ابتکار و انعطاف به‌‌ترتیب با میزان اثر 0.69، 0.54، 0.51 و 0.55 معنادار گزارش شده است. نتایج نشان‌دهنده آن است که این روش می‌تواند به منزله رهیافتی آموزشی در رشد فرآیندهای عالی شناختی چون خلاقیت در یادگیرندگان مورداستفاده قرار گیرد که این امر باید مورد توجه و کاربست گروه‌هایی چون مشاوران، مربیان مدارس و برنامه‌ریزان آموزشی و پرورشی قرار گیرد.

The didactic program effectiveness of the higher functions of the nervous executive on the creativity of Tabriz high school students

The aim of this study was to determine the didactic program effectiveness of the higher functions of the nervous executive on the creativity of Tabriz high school students. The current research method was quasiexperimental with pretest and posttest design with control group. The statistical population of this research consisted of all male high school students in Tabriz in the academic year 20202021. Shahed and Velayat Boys’ high school were selected as the sample from this community using purposive sampling method and Shahed Boys’ guidance school (19 people) was randomly placed in the experimental group and Velayat school (21 people) placed in the control group. Students in the experimental group were taught neuroexecutive functions in the field of cognitive flexibility in 8 sessions, planning and inhibition of the goal in 15 sessions and enhancement of the working memory at 6sessions. Abedi Creativity Questionnaire was used to collect data. Data were analyzed using covariance test. Findings showed that training of excellent neuroexecutive functions was significant in increasing creativity with an effect of 0.76 (F= 115.87 & P ˂ 0/01) and also in relation to the effectiveness of excellent neuroexecutive functions on fluid components, expansion, initiative and flexibility with a positive effect of respectively 0.69, 0.54, 0.51 and 0.55 were reported to be significant. The results indicate that this method can be used as an instructional approach in the development of higher cognitive processes such as creativity in learners, which should be considered by groups such as counselors, school educators and educational planners.