نقش رودباد در چرخندزایی میانه مدیترانه

منطقه میانه مدیترانه یکی از مناطق چرخندزایی در حوضه مدیترانه می‌باشد که تغییرات رخ داده در رودباد و واگرایی سطوح بالا عامل مهمی درچرخندزایی این منطقه می‌باشد. به منظور بررسی اثر رودباد داده­های سرعت مداری و نصف النهاری باد، سرعت قائم، ارتفاع ژیوپتانسیل از داده‌های بازیابی شده در تارنمای ncep/ncar  استخراج شدند. سپس بر اساس آن میدان واگرایی و فرارفت مثبت تاوایی نسبی نیز محاسبه شدند. در ابتدا الگوهای ترکیبی حاصل از چند سامانه میانه مدیترانه ترسیم شده و در انتها نیز به یک مورد خاص در فوریه 1974 اشاره می‌شود. در الگوهای ترکیبی هر دو رودباد جنب حاره و قطبی می‌توانند در شکل گیری سامانه های میانه مدیترانه موثر باشند. میدان واگرایی در سمت چپ خروجی رودباد قطبی شمالی جنوبی عاملی در جهت شکل گیری همگرایی سطحی، سرعت قائم بالاسو و توسعه ناوه وارون فشاری به سمت میانه مدیترانه می باشد. اما باتغییر میدان واگرایی و باد در سطوح بالای جو، سامانه به سمت چپ خروجی رودباد جنب حاره انتقال یافته و درعین حال تقویت نیز می شود. به این ترتیب رودباد جنب حاره در طی فرآیند توسعه موثر است. اما در برخی موارد فرآیند توسعه سامانه با حضور رودباد قطبی غربیشرقی بر روی دریای سیاه، با برهم کنش خروجی رودباد جنب حاره و ورودی شکل می­گیرد.در سامانه فوریه 1974 در روز 21 فوریه حضور رودباد جنب حاره منجر به گسترش ناوه وارون فشاری به سمت میانه مدیترانه می شود و در این سامانه خاص رودباد قطبی شمالی جنوبی نقشی در شکل گیری سامانه ندارد. اما در طی 24 ساعت بعد بیشینه تندی باد در مرکز رودباد جنب حاره به72 متر بر ثانیه رسیده و همچنین خمیدگی چرخندی و چینش افقی باد در سمت چپ رودباد و در بالای منطقه میانه مدیترانه تا شمال لیبی تشدید می شود که منجر به تقویت کم فشارسطحی می شود. بنابراین می توان نتیجه گرفت که فرآیند توسعه کم فشار سطحی تماماً تحت تاثیر رودباد جنب حاره بوده وروباد قطبی غربی شرقی و یا شمالی – جنوبی در این چرخندزایی نقشی ندارد

On the Role of the Jet Stream in the Central Mediterranean Cyclogenesis

IntroductionThe central Mediterranean Sea is well known as a cyclogenesis area. The Jet streams associated with divergence, are important factors in cyclogenesis in the area. The Subtropical and polar jet streams are flowing normally in the upper layer in 300 200 hPa. Although the subtropical or polar jet is associated with cyclogenesis, sometimes the cyclones develop in lower latitudes with respect to the interaction region of the jet streams. Method and MaterialThe meridional and zonal wind, vertical motion, geopotentail height (gpm) and mean sea level pressure (mslp) from the reanalysis data of NCEP/NCAR were derived. The data are being archived from 1948 with a 2.5 degree horizontal resolution at 17 levels. Then, the divergence and positive vorticity advections were calculated by the wind data. Finally, the composite structure of several Mediterranean cyclonic systems was plotted and the figures for the case study (21 and 23 Feb 1974) were obtained.    Results and DiscussionsThe wind speed of 45 with a  divergence in the exit region of the subtropical jet in 25 to 27.5 No latitudes is demonstrated in the composite Figures for the formed cyclonic event. In addition there is a northsouth polar jet in Western Europe of its left exit with weak divergence. In the cases with the process of cyclone development, normally the wind speed increase to 50 and more and an intensive horizontal wind shear forms in the left side of the Subtropical jet. Intensified convergence in 850 hPa and upward motion in 500 hPa are favorable factors for cyclogenesis development and changes in the related wind filed cause an increase in divergence up to. In the Central Mediterranean, cyclones are developed normally by presence of the subtropical jet stream near the North of Libya.In the case study, of 21 Feb 1974, the maximum wind speed of 62 were observed in the exist region of the jet over North Libya with a northeast to southwest direction in 200 hPa.  The inverted pressure trough was formed in lower troposphere under the upper level jet and weak divergence field. The positive vorticity advection coincided with maximum upward motion in east of the upper trough was above the midlevel inverted trough. the upper level wind speed and divergence field extended from  north Libya to central Mediterranean and west Turkey were developed and led to increase of  convergence in 850 hPa in east of the cyclone.  In middle level, the trough lification is associated with enhancement of upward motion and positive vorticity advection. Thus the cyclone was developed due to forcings from lower and upper levels and midlevel forcings support cyclogensis.ConclusionAlthough the subtropical and polar jets can affect central Mediterranean cyclogenesis by a composite structure, so that cyclone can be formed in the polar jet left exit and developed in subtropical jet left exit. Thus, cyclones develop only by subtropical jet and form by both subtropical and polar jet.Review of weather system shows expansion of the inverted pressure trough   on 21 Feb 1974 to central Mediterranean from Africa, affected by Subtropical jet associated divergence filed. The polar jet was not observed on the day.  Within the next 24 hours ending to 23 Feb, wind speed in 200 hpa reaches to 72 m/s with intensified cyclonic curvature and caused upper level divergence and favorable conditions for cyclogenesis. So, some central Mediterranean cyclones can be formed and developed only by subtropical jet without interaction by polar jet.