پهنه بندی اقلیمی خراسان رضوی با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره

شناخت اقلیم هر منطقه از مهم ترین عوامل برنامه ریزی محیطی است. با توجه به گستردگی و تنوع اقلیمی استان خراسان رضوی، ضروری است تا نواحی هم توان اقلیمی و عناصر اصلی آن با استفاده از روش های آماری چند متغیره شناسایی گردد. در این راستا جهت پهنه‌بندی اقلیمی منطقه مورد مطالعه، 20 عنصر اقلیمی از 14 ایستگاه همدید در داخل و خارج از استان در دوره آماری 2005-1986 انتخاب گردید و با استفاده از روش میانیابی کریجینگ در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی داده های نقطه ای به یاخته های با ابعاد 15?15 کیلومتر تعمیم داده شد و آرایه ای به ابعاد20?521 تشکیل شد. آرایه مذکور مبنای تحلیل های آماری چند متغیره قرار گرفت. نتایج تحلیل عاملی بر روی این داده ها نشان داد که اقلیم استان حاصل تعامل 4 عامل اصلی است که 92 درصد وضعیت اقلیمی استان را تبیین می کند. این عوامل به ترتیب اهمیت عبارتند از: عوامل گرمایی، رطوبتی، فشار و باد. پراکنش مکانی این عوامل نشان می دهد که عامل گرمایی بیشتر در جنوب و حاشیه شرقی و غربی استان تاثیر گذار است. قلمرو حاکمیت عامل دوم در نیمه شمالی استان است. پراکنش مکانی عامل سوم عمدتاً در شمال غرب حکمفرماست و بالاخره عامل چهارم در منتهی الیه شمال و جنوب منطقه مورد مطالعه، پدیده غالب اقلیمی است. در نهایت به منظور تفکیک مکانی نواحی اقلیمی استان، یک تحلیل خوشه ای پایگانی به روش ادغام وارد بر روی نمرات عاملی نقاط گره گاهی اعمال گردید و پنج ناحیه همگن اقلیمی در هشت پهنه جغرافیایی به شرح زیر مشخص گردید: 1) اقلیم گرم و خشک 2) اقلیم نیمه خشک 3 گرم) اقلیم نیمه خشک سرد 4) اقلیم معتدل کوهستانی 5) اقلیم معتدل دشت مشهد