تخمین پتانسیل تولید گندم و جو زمستانۀ آبی به روش فائو

تولید بالقوه به عملکرد رقمی از یک محصول در یک محیط معین با منابع رشد کافی و عاری از آفات و بیماری‌ها اطلاق می‌شود که تنها با تابش خورشید و دمای آن محیط تعیین می‌شود. آگاهی از میزان پتانسیل تولید به هدایت تحقیقات کشاورزی به منظور شناسایی عوامل محدودکننده رشد و متعاقباً کاهش شکاف عملکرد و در نهایت به تضمین امنیت غذایی کمک می‌کند. این مطالعه در سال 1399 به منظور برآورد عملکرد بالقوۀ ارقام پُرمحصول گندم (پیشگام) و جو (بهمن) زمستانه با استفاده از مدل رشد تابشی-گرمایی فائو و داده‌های دراز مدت تشعشع و دمای شهرستان ابهر (واقع در استان زنجان) انجام گردید. علاوه‌بر آن، نیاز آبی این گیاهان با استفاده از مدل کراپ‌وات فائو و داده‌های اقلیمی شامل رطوبت نسبی هوا، سرعت باد، ساعت‌‌های آفتابی، تشعشع، دمای کمینه و بیشینه هوا مطالعه شد. بر اساس یافته‌های تحقیق حاضر، مقدار باران موثر، نیاز آبی و آبیاری نیز در طول چرخۀ رشد برای محصول گندم به ترتیب 93.4، 694.5 و 601.1 میلی‌متر و برای محصول جو به ترتیب 93.4، 615.3 و 522.7 میلی‌متر تخمین زده شد. پتانسیل عملکرد دانه در ارقام پُرمحصول گندم و جو شش ردیفه زمستانه با احتساب شاخص برداشت 45 درصد و رطوبت دانۀ 11 درصد، به ترتیب 8.48 و 7.94 تُن در هکتار برآورد گردید. در گندم آبی، بر اساس متوسط عملکرد واقعی (4.5 تُن در هکتار) در این منطقه، خلا عملکرد 4 تُن در هکتار (47.1 درصد) می‌باشد. در جو آبی، با توجه به عملکرد واقعی (3.85 تُن در هکتار)، مقدار خلا عملکرد به 4.1 تُن در هکتار (50.9 درصد) می‌رسد. این اختلاف قابل‌توجه بین عملکرد واقعی و عملکرد پتانسیل، ضرورت انجام تحقیقات به‌زراعی و به‌نژادی برای شناخت و رفع موانع رشد و در نهایت تقلیل خلا عمکرد محصول را بیش از پیش نشان می‌دهد.