مطالعه ویژگی‌های اقلیمی شمال غرب کشور بر مبنای تحلیل‌های آماری چندمتغیره

عوامل جوی و اقلیمی نظیر بارندگی، دما، رطوبت و ... به طور مستقیم در فعالیت های انسان تاثر می گذارد. بنابراین لازم است تا در برنامه ریزی های مختلف، نقش پارامترهای جوی به عنوان عاملی موثر در روند اجرایی برنامه ها مورد بررسی قرار گیرد. طبقه بندی اقلیمی نواحی جغرافیایی از گذشته‌های دور اذهان اقلیم شناسان را به خود مشغول کرده است، استفاده از چند پارامتر اقلیمی در روش‌های سنتی به تنهایی نمی‌تواند گویای واقعیت اقلیم نواحی باشد. بنابراین در سالیان اخیر محققان کوشیده‌اند با استفاده از غالب پارامترهای موثر بر اقلیم و رو شهای چند متغیره، تصویری واقعی از اقلیم نواحی ارائه دهند. هدف این مقاله پهنه بندی اقلیمی منطقه شمال غرب کشور با روش تحلیل عاملی و خوشه ای است. در این روش‌ها غالب عناصر اقلیمی در تعیین نوع آب و هو ای منطقه دخالت داده می‌شود. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل عاملی و خوشه ای پهنه بندی اقلیمی منطقه آذربایجان صورت گرفت. بدین منظور یک ماتریس 19 در 29 شامل 19 ایستگاه سینوپتیک هو اشناسی و 29 متغیر اقلیمی تشکیل شد به علت تفاوت در مقیاس اندازه گیری متغیرها از نمره استاندارد داده‌ها استفاده گردید. بررسی نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد که اقلیم منطقه آذربایجان بیشتر حاصل شش عامل حرارتی، رطوبت جوی، بارشی، باد و محدودیت دید، بارش تندری و یخبندان می‌باشد. مجموعه این شش عامل حدود 92 درصد رفتار اقلیمی منطقه مورد مطالعه را توجیه می‌کنند. در ادامه تحلیل خوشه‌های با فواصل اقلیدسی و روش وارد بر روی عوامل شش گانه صورت گرفت و منطقه شمال غرب به هشت ناحیه آب و هوایی نیمه خشک و بادی، سرد و نسبتاً مرطوب، سرد و نیمه خشک، نیمه سرد و بارشی، نیمه سرد و نسبتاً بارشی، گرم و نیمه خشک، نیمه سرد و تندری و کمی گرم و نیمه خشک تقسیم بندی شد.

study of climatic characteristics of the northwestern region of iranbased on multivariate statistical analysis

introductionone of the main goals in climate studies is to do climate classification. climatic divisions and the identification of the most important factors affecting each area is one way of identifying the climatic profile of the areas. the climate of each area is composed of all the factors and climatic elements of that area and all those factors and elements must be taken into account when segmenting. only by referring to temperature, precipitation and humidity can one study the climate of an area (khosravi and aramesh, 2012). climate classification has been the focus of climatologists since the early 20th century. so far, three types of climate classification (empirical classification, genetic classification and multivariate classification) have been applied. today, the advent of computer technology and the advancement of statistics has provided the conditions for expanding climate information basics. many climatologists have used this method to classify and map climatic elements. carbajal et al. (2007) demonstrated the ability of factor analysis in zoning by zoning and zoning bioclimatic zones in central and northeastern mexico. carvalho et al. (2016) divided the european territory into regions with similar simulated climate change in a study using daily rainfall simulations and minimum and maximum temperatures. there have also been numerous studies on climate zone zoning in iran. masoudian (2003) has studied the geographical distribution of precipitation in the country using factor analysis method. absolute gratitude and evening (2006) dealt with climatic analysis of bushehr province using cluster analysis. .salehi et al. (2017) in a study, the climatic zoning of kohgiluyeh and boyerahmad province was analyzed using factor-cluster analysis and concluded that kohgiluyeh and boyerahmad province climate has five main components and eight climatic components.materials and methodsthe study area includes east azarbaijan, west azarbaijan, ardabil and zanjan provinces. this part of the country occupies 118670 square kilometers of land area, which covers about 7.5% of the country. for this purpose, data on 29 climatic variables of 19 synoptic stations were obtained from the meteorological organization from 1980 to 2010 and used for climatic zoning of northwest of iran. after verification and verification of the data as test run and t-student test in spss software matrix with 19 * 29 dimensions (19 represents the number of stations and 29 represents the number of climate variables) was prepared. climatic classification of the northwest region. also, due to the differing scale of measurement data, standard score of data was used for analysis. finally, using varimax-era factor analysis method to reduce the data matrix dimensions and identify the main climatic components of the northwest region, and the cluster analysis method through the input to the climatic zones of the study area.results and discussionin factor analysis, it first standardized climatic data, then the corresponding analysis was performed using the equamax rotation method and rotation method. factor analysis using the basis components and varimax models showed that the 19 climatic elements of the northwest region can be summarized into six factors with respect to their intrinsic correlation. after analyzing the matrices, climatic elements (factor loadings matrix) of 19 * 5 were obtained indicating that the climate of the azerbaijan region is mainly the result of six factors, which together account for 92% of the region’s climate behavior. these factors are: