تحلیل سری‌های زمانی دیرپایی فصل بارش در ایران

سرزمین ایران دارای آب‌وهوای خشک و نیمه‌خشک است و توزیع مکانی زمانی بارش در آن، بسیار نا یکنواخت است. یکی از ابعاد بارش که برای پیش‌بینی‌های زمانی و همچنین برنامه‌ریزی و اقدامات لازم در زمینه مدیریت منابع آب و غذا، اهمیت بِسزایی دارد؛ دوام و دیرپایی فصل بارش است. از این رو در پژوهش پیش رو، ابتدا بر پایه داده‌های روزانه بارش از مجموع 108 ایستگاه اعم از هواشناسی و وزارت نیرو، دیرپایی فصل بارش کشور در دوره مرطوب (سپتامبر می)، در سری زمانی 25 ساله (19912015) برای هر سال محاسبه شد. در مرحله بعد با استفاده از تحلیل خوشه‌ای، پنج پهنه بارشی به ترتیب بسیار دیرپا، دیرپا، میانوند، کوتاه و بسیارکوتاه در محیط سورفر و با روش کریجینگ پهنه‌بندی شد. سپس به منظور بررسی تغییرات دیرپایی فصل بارش، از آزمون من کندال ویرایش شده یو و ونگ (yue wang) استفاده شد. نتایج نشان داد که پهنه یک دارای دیرپاترین طول دوره بارشی بوده، دیرپایی فصل بارشی آنبه طور معنی‌داری در حال افزایش است. در پهنه دو، اگر چه دیرپایی فصل بارشی در حال کوتاه شدن است ولی در بخش‌هایی در دامنه‌های جنوبی البرز افزایش معنی‌دار مشاهده می‌شود. در پهنه سه بویژه در نواحی شرقی و جنوب غربی، فصل بارشی در حال کوتاه شدن و در نواحی مرکزی در حال افزایش است. در پهنه چهار و پنج، فصل بارشی کوتاه و بسیار کوتاه است و روند کاهشی فصل بارشی نیز به صورت معنی‌داری ادامه دارد. بدین ترتیب در اکثر پهنه‌ها، فصل بارش در حال کوتاه‌تر شدن است. تنها در پسکرانه‌های جنوبی دریای خزر تا دامنه‌های جنوبی البرز و دامنه‌های شرقی زاگرس  فصل  بارش به طور معنی‌داری در حال طولانی‌تر شدن است.