تغییرات دهه‌ای میانگین بارش ماه‌‌های فصل سرد در ناحیه خزری طی نیم سدۀ اخیر

بارش به عنوان یکی از مهّم ترین عناصر پیچیدۀ اقلیمی طی چند دهة گذشته دچار تغییراتی گردیده است. تغییر عناصر اقلیمی به ویژه بارش تمام جنبه های طبیعی، اجتماعی و اقتصادی جوامع انسانی را متاثر می سازد. تغییرات بارش در نواحی مختلف، به‌شکل متفاوت بوده است. هدف مطالعۀ حاضر بررسی چگونگی تغییرات دهه ای میانگین بارش ماهانة فصلِ سردِ ناحیه خزری طی نیم قرن اخیر می باشد. بدین منظور از پایگاه داده های روزانه بارش، حاصل میان‌یابی 385 ایستگاه ‌همدید، اقلیم‌شناسی و باران سنجی سازمان هواشناسی کشور و ایستگاه‌های باران سنجی وزارت نیرو طی بازة زمانی 20161966 (51 سال)، با تفکیک مکانی 3 × 3 کیلومتر استفاده شده است. نتایج نشان داد در یازده سال اخیر (2006 تا 2016) شیو مکانی میانگین بارش از جنوب غربی دریای خزر به سمت ارتفاعات البرز و شرق ناحیه جابه‌جا شده است، بدین‌ترتیب وسعت مکانی بارش های کم مقدار رو به فزونی و نواحی توام با بارش‌های پرمقدار کاهش یافته است. این کاهش در مقدار (میانگین) بارش فصل‌های سرد سال (زمستان و پاییز) با رفتاری تناوبی رخ می‌داده است. این تناوب در بازه‌های دهه‌ای نمود یافته است. از آن جا که بارش ماه‌های سرد سال در ناحیه خزری به پرفشارهای حرارتی و نیز چرخندهای مدیترانه‌ای نسبت داده می‌شود، کاهش پهنه‌های پرباران را می‌توان به عواملی که این پدیده‌ها را کنترل می‌کنند، نسبت داد. مطالعات پیشین گویای تغییراتی در گسترۀ زیر پوشش سامانه‌های جنبحارهو  در نتیجه پیکره‌های اقلیمی جنب قطبی و تغییر تباین گرمایی این دو ناحیه است. در نتیجه روند عمومی بارش ناحیۀ خزری کاهشی بوده است.

Decade changes in monthly mean of precipitation in recent five decades over the Caspian coast of Iran territory

IntroductionPrecipitation is one of the most important climatic elements which has been changed over the last few decades. Changing in climatic elements, especially precipitation, could dramaticaly influancs natural, social and economic aspects of the environment. Change in precipitation turn up in different ways.The purpose of current study is to examine the changes in the decade of the monthly mean precipitation of the cold season over the Caspian coast of Iran territory in the last half century.Materials and methodsFor this purpose, the daily database of precipitation which resulted from the interpolation of 385 stations, under Meteorological Organization and the Ministry of Energy’s supervision have been used for the period of 20161966 (51 years) with a spatial resolution of 3 × 3 km.Results and discussionOur finding showed that the precipitation gradiant transfered from the west to east and the areas with low precipitation increased in compare to the areas with high precipitation. This decreasing general trends emerged in a decadal sequential oscelatory pattern.As the Caspian coast precipitation atributed to thermal high pressure systems and Meditraniean cyclones, the changes in values of precipitation and the area, are considered as a result of these factors which are investigated in many researches previously.ConclusionIn addition to significant environmental impacts, precipitation variations in the decade have an undeniable effect on the quantity and quality of water resources.The results show that in the last 11 years (2006 to 2016), the average monthly precipitation and its location from the southwest of the Caspian Sea to the Alborz and eastern altitudes have been shifted and the extent of ​​the low amount precipitation is increasing.Changes in precipitation during the cold months of the year in the Caspian Sea region have been attributed to changes in thermal high pressure, as well as to the variations in the frequency and direction of the Mediterranean Cyclones, as shown in previous studies.Since precipitation variations are very complex and requires comprehensive studies, it is suggested that in order to plan and make more precise decisions, it is recommended to identify the changes of the Synoptic systems in this area.