بررسی روند درجه حرارت عمق‌های مختلف خاک در چند نمونه اقلیمی ایران

روند درجه حرارت خاک یکی از مهمترین نشانگرهای تغییر اقلیم می‌باشد که به ندرت به آن پرداخته شده است. لذا در این مطالعه با توجه به اهمیت تغییر اقلیم و تغییرات درجه حرارت خاک مرتبط با گرمایش جهانی از یک سو و نقش و جایگاه درجه حرارت خاک از سویی دیگر، به بررسی روند تغییرات درجه حرارت عمق‌های مختلف خاک (5، 10، 20، 30، 50 و 100 سانتی‌متری) در طول دوره آماری (2008-1994) در سطح ایران پرداخته شد. جهت آشکارسازی و تعیین روند از آزمون ناپارامتریک من–کندال استفاده گردید. نتایج بررسی نشان می‌دهد که با افزایش عمق، درجه حرارت سالانه خاک، تا عمق 20 سانتی متری همراه با شیب بیشتر و از این عمق به بعد با شیب ملایمی کاهش می‌یابد. نتایج حاصل از بررسی روند تغییرات سالانه درجه حرارت عمق‌های مختلف خاک در ایستگاه‌های مورد مطالعه نشان داد که درجه حرارت در عمق‌های مختلف خاک و در مکان‌های مختلف دارای روند یکسانی نمی‌باشد. روند تغییرات درجه حرارت عمق های مختلف خاک در فصل تابستان و زمستان نشان داد که لایه‌های سطحی و عمقی خاک رفتار متناقضی را نشان می‌دهند، بطوری‌که درجه حرارت در عمق های سطحی (5 تا30 سانتی‌متری) روند نزولی، و عمق‌های پایین‌تر (50 و 100 سانتی‌متری) روند صعودی دارند. بررسی روند فصل پاییز و بهار نیز نشان داد  بیشتر ایستگاه‌های مورد مطالعه دارای روند صعودی می‌باشند. بر اساس نتایج این مطالعه، وجود روند نزولی یا صعودی درجه حرارت در لایه سطحی خاک (5 سانتی‌متری) را شاید نتوان با قطعیت بیان داشت، اما می‌توان با قطعیت بیان داشت که درجه حرارت سالانه و فصلی در لایه عمیق خاک (100 سانتی‌متری) روند صعودی مشهودی داشته است.در ادامه جهت بررسی این موضوع که آیا تغییرات دمای خاک با تغییرات دمای متوسط هوا ارتباط دارد یا نه، به بررسی روند تغییرات درجه حرارت متوسط ماهانه در ایستگاه‌های مورد مطالعه پرداخته شد. همانطور که انتظار می‌رفت درجه حرارت متوسط ماهانه هوا در دوره آماری مورد مطالعه در مقیاس سالانه و فصلی روند صعودی داشته است. نتایج بررسی سالانه نشان داد که درجه حرارت خاک و درجه حرارت هوا در دو لایه سطحی و عمقی روند مشابه‌ای پیروی نمی‌کنند.