مطالعه تطبیقی طرح مُحَرمات کورگانی در گلیم ایل شاهسون با گلیم اقوام یکجانشینِ استان اردبیل در اواخر دوره قاجار

شاهسون های مغان که وارثان فرهنگ و هنر آسیای مرکزی اند؛ در هنرها و صنایع دستی خود هم از اصالت های اجدادی خویش و هم از فرهنگ و تمدن های هم جوار تاثیراتی را پذیرفته اند. آنها هم گام با مهاجرت و گسترش سرزمین های ییلاقی خود از همکاری و همفکری هنرمندانی که با ایشان برخورد داشته اند؛ در تولید، پردازش و توزیع نقشمایه ها و آرایه های تزیینی بهره های فراوان برده اند. به طوری که سهم هنرمندان هر سرزمین به وضوح در تولیداتشان دیده می شود. تبادلاتِ فرهنگی شاهسون ها، در اواخر دوره قاجار وارد مرحله ای تازه گردید. این تغییرات در نحوه پرداختن به نقوشِ دستبافته ها به ویژه در زیراندازهای گلیمی، ملموس تر از سایر حوزه های فرهنگی و هنری شان دیده می شود. تحقیق حاضر با مقایسه طرح محرمات کورگانی در گلیم های شاهسون با اقوام یکجانشین که در اواخر دوره قاجار و در سطح استان اردبیل بافته شده اند؛ درپی پاسخ به این پرسش اصلی است که خصلت های تصویری هریک از آنها چگونه است و دارای چه وجوه اشتراک و افتراقی هستند. لذا هدف نوشتار حاضر، شناخت و تحلیل ویژگی هایی است که موجب تمایز و تشابه این آثار شده است. تحقیق پیشِرو، حوزه مطالعات کیفی را دربر می گیرد و باتوجه به ماهیت تطبیقی این پژوهش روش انجام آن، توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات متن از دو طریق: اسنادی و میدانی گردآوری شده اند. تحلیل های تصویری نیز با اشاره به 8 نمونه شاخص و 16 نمونه تطبیقی از جزییات نقش، صورت پذیرفته است.یافته های تطبیقی نقوش، بیانگر آن است که شاهسون ها درزمینه ترکیب بندی طرح و ساده سازی نقوش از یکجانشینان تاثیر پذیرفته اند. ازطرفی، تاثیرگذاری آنها بیشتر از حیث آذین گری و تزییناتِ پرکار بوده است. عوامل اقتصادی، اقلیمی، اجتماعی و مهاجرت های ایلی نقشی اساسی در چگونگی این دادوستدها داشته اند.