مقایسه رابطه متن و تصویر در کتاب‌های داستانی-‌ تصویریِ برگزیده ایرانی و اروپایی – آمریکاییِ

کتابهای داستانی- تصویری، شکل ویژه ای از هنر هستند که از پیوند متن و تصویر هستی یافته اند. رابطه متن و تصویر در این گونه ادبی ناهم سان و گوناگون است و تاثیر ناهم سانی بر مخاطب می گذارد؛ اما پژوهش های اندکی در این زمینه انجام گرفته است. این پژوهش، برآن است تا انواع رابطه ها را باتوجه به عناصر داستانی، در کتاب های داستانی- تصویریِ برگزیده ایرانی و اروپایی- آمریکایی معاصر، واکاوی و مقایسه کند. نگارندگان، در بررسی این نمونه ها، به واژه، جمله، پاراگراف، تک گستره، دوگستره، متن، تصویر، جلد و کل داستان توجه دارند. پژوهش پیشِ رو، برپایه نظریه ماریا نیکولایوا و کارول اسکات بنا شده اما راه خود را برای گشایش افقی تازه تر، بازگذاشته است. ازاین رو، درکنار رویکرد توصیفی- تفسیری، به رویکرد تفسیری- تجریدی نیز نزدیک شده و در بررسی آثار، هر دو راه تحلیل محتوای کیفی یعنی قیاسی و استقرایی را به روش تعریفی میرینگ (2000)، پیموده است. درپی چنین خوانشی، مبانی نظری مقوله های یادشده را پرداخته تر کرده و برای نخستین بار به چند یافته مهم و اثرگذار در سازوکارهای کتاب های داستانی- تصویری دست یافته که برخی از روش هایِ فراتنیدگیِ متن و تصویر را در این گونه ادبی، به جامعه ادبیات کودک یادآوری می کنند. این پژوهش نشان داد، داستان های ایرانی و اروپایی- آمریکایی معاصر، ازنظر رابطه متن و تصویر، تفاوت های چشمگیری دارند؛ رابطه متن و تصویر در داستان های اروپایی- آمریکایی معاصر، با ساختاری هنرمندانه و سنجیده، پویا و نیرومندتر است. درمقابل در داستان های ایرانی، با رابطه متن و تصویرِ نه چندان ماهرانه و روایت ساز، آسیب هایی وجود دارد که به نظر می رسد بیشتر برایندِ جدااندیشی نویسنده و تصویرگر باشد. همچنین در میان این آثار، هم سانی هایی ازجمله استقلال زبانیِ متن و تصویر یافت شد که شاید بتوان آن را بیانگر ویژگی های کلی و بنیادین رابطه متن و تصویر در کتاب های داستانی- تصویری دانست.