بررسی تطبیقی تعامل هنر پیکره‌تراشی و نقش‌برجسته‌های محوطه بوتکارا‌ی پاکستان با دوره‌ تاریخی در ایران

هنر پیکرتراشی در کهن ترین تمدن ها پیدایش یافته است. در ادوار گذشته، این فرایند بنابر دست یابی به مواد اولیه فراوان به ویژه در قالب سنگ و چوب، مجسمه ها و پیکره هایی باشکوه، سهم بسزایی در بازنمایی و انعکاس فرهنگ های گوناگون بشری داشته است. بوتکارا یک سایت باستانی است که طی قرون سوم قبل از میلاد تا دوم میلادی، در مرزهای شرقی ایران، بوداییان در دوره های حکومتی مختلف از آن استفاده کرده اند. بدون شک، اغلب سرزمین های هم جوار ازنظر ارتباطات فرهنگی و هنری باهم تعامل داشته اند. با این تعابیر، می توان به میزان ارتباطات فرهنگی و هنری محوطه بوتکارا و تمدن ایران بپردازیم. ازآنجایی که مهم ترین یافته های محوطه بوتکارا در سال های اخیر که به دست باستان شناسان کشف شده، استوپاها، نقش برجسته ها و پیکره های متعددی هستند، می توان با مطالعه دقیق آن ها و همچنین تطبیق با هنر پیکره تراشی دوره تاریخی ایران، به میزان تعاملات فرهنگی و هنری این مناطق پی برد. واکاوی این مهم، می تواند به تبیین بسیاری از ناگفته ها در زمینه ظهور، ارتباطات و گسترش ابعاد هنری و همچنین بسیاری از ابهامات در این محوطه باستانی منجر شود و درواقع، نگرش جدیدی را برای درک این موضوع ایجاد نماید. حال این پرسش مطرح است؛ چرا بااینکه محوطه بوتکارا تحت لوای حکومتی مستقل اداره می شده و نیز سبک های هنری آن، متاثر از تفکرات مذهبی بودا، یونان و دولت کوشانی بوده است؛ نمی توانیم آن را از فرهنگ و هنر دوره تاریخی ایران جدا بدانیم. به نظر می رسد هرچند محوطه بوتکارا بیرون از مرزهای سیاسی ایران قرار گرفته اما هم جواری آن با تمدن عظیم و کهن ایران، سبب شده است که هنرمندان و حاکمان این منطقه توجه وافری به فرهنگ این سرزمین داشته باشند. لذا این عامل باعث شده است که ایران سهم بسزایی در شکل گیری فرهنگ و هنر بوتکارا به ویژه هنر پیکرتراشی آن داشته باشد. البته به احتمال قوی، این ارتباط دوسویه بوده است. یافته اندوزی داده های این پژوهش به روش کتابخانه ای صورت پذیرفته است. هدف هم، تبیین میزان تعامل پیکره تراشی و نقش برجسته های محوطه بوتکارای پاکستان با سرزمین ایران در دوره تاریخی است.