مطالعه‌ تطبیقی نقوش سفالینه‌های کلپورگان با نقوش سوزن‌دوزی بلوچ

تاثیرپذیری و رابطه هنرهای گوناگون یک سرزمین، می تواند موضوع ارزشمندی برای تحقیقات پژوهشگران باشد. سفالینه های تولیدشده در روستای کلپورگان واقع در شهرستان سراوان و سوزن دوزی های مناطق مختلف سیستان و بلوچستان، در دوره معاصر با نقوشی تزیین می شوند که با تکیه بر اصالت گذشته هنر این سرزمین، از ساختاری هندسی و منحصر به فرد بهره می گیرند. این نقوش که در هر دو هنر نام برده، به دست زنان ترسیم می گردد، جز جدایی ناپذیر هنر بلوچ محسوب می شود. بر این اساس، در مقاله پیش رو با هدف بررسی رابطه میان نقوش هنر سفالگری کلپورگان و سوزن دوزی بلوچ که از یک بافت فرهنگی مشترک بهره می گیرد، اشتراکات و وجوه افتراق احتمالی این دو هنر مدنظر قرار خواهد گرفت. سوال عمده این است چه ارتباطی میان نقوش سفالینه های کلپورگان و سوزن دوزی بلوچ وجود دارد. این ارتباط چه حوزه هایی را شامل میشود. در این مقاله با به کارگیری روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی نقوش دو هنر قوم بلوچ مطالعه تطبیقی شده است. در جمع آوری اطلاعات هم از روش کتابخانه ای، مشاهده میدانی و مصاحبه با هنرمندان پیش کسوت استفاده شده است.با پژوهش انجام شده روشن شد، الهام گیری نقوش سفال کلپورگان از طبیعت، باورها و اعتقادات بلوچ درکنار نقوش سوزن دوزی که با الهام گیری از طبیعت، فرهنگ و باورهای قوم بلوچ شکل می گیرد، زمینه ساز اشتراکاتی در نقوش این هنرها شده اند. از جمله وجوه مشترک این دو هنر، وجود نقوش هندسی با بیانی انتزاعی و نمادین برگرفته از طبیعت و باورهای قوم بلوچ، نقوش ساده و ترکیبی، ساختار مشابه در نامگذاری و انتخاب نقوش برمبنای پدیده های طبیعی بلوچستان است. همچنین با مطالعه نقوش سفالگری کلپورگان و سوزن دوزی بلوچ به وجود عناصر بصری مشترک مانند تکرار، ریتم، حرکت، نظم و ترکیب بندی های متقارن برمی خوریم که در قالب فرم های هندسی و ساختار مشابه، ارتباط میان نقوش این دو هنر را پر رنگ تر خواهد کرد. در مسیر پژوهش حاضر نظر به گستردگی و تنوع نقوش سوزن دوزی، با دسته بندی نقوش در قالب ساده و ترکیبی، نمونه هایی از نقوش گزینش شده است که بیشترین کاربرد را در سوزن دوزی مناطق مختلف سیستان و بلوچستان دارند و از بررسی نمونه های مشابه خودداری شده است.