تاثیرات ظروف سرامیکی وارداتی بر طرح و نقش ظروف سفالی و سرامیکی داخلی در دوره قاجار

در دوره قاجار کشورهای خارجی (اروپا و چین)، بازار ایران و سایر کشورهای مسلمان را دراختیار کالاهای صادراتی و ارزان قیمت خود درآوردند. با رشد روزافزون این واردات در سده 14-13ه.ق./ 19م. تولید بسیاری از صنایع بومی ایران دچار افول گردید. سفال و سرامیک دوره قاجار نیز از این تاثیرات جدا نبود و تولیدات آن تنها منحصر به بازار داخلی کشور شد که در بسیاری از موارد از نمونه های وارداتی تاثیر پذیرفته اند. بنابر آنچه بیان شد، مقاله پیش رو با هدف تحلیل و تطبیق ظروف سفالی و سرامیکی داخلی و وارداتی، پانزده نمونه داخلی و هجده نمونه خارجی در دوره قاجار، تدوین یافته است و در آن تاثیرات ظروف خارجی بر طرح و نقش نمونه های داخلی بررسی شده است. ازهمین رو، تلاش نگارندگان این پژوهش برآن است تا با پاسخ گویی به این پرسش که ظروف سرامیکی وارداتی در دوره قاجار چه تاثیراتی را بر طرح و نقش ظروف سفالی و سرامیکی داخلی نهاده اند، به هدف یادشده دست یابند. شایان یادآوری است که این تاثیرات در چهار دسته؛ ظروف سفید- آبی به ویژه ظروف ساخت نایین، چینی های مینایی تقلیدشده از نمونه های وارداتی چین، ظروف تقلیدشده از ظروف ایزنیک (ترکیه) و ظروف چندرنگ قابل بررسی است. روش تحقیق به کاررفته، توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات هم با روش کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده است.پس از بررسی های لازم نتایج تحقیق بیانگر این بود که در سه دسته نخست از این تقسیم بندی، تاثیرات مستقیم در طرح و نقش کاملاً و به میزانِ بسیار آشکار است اگرچه در مواردی، تاثیرات غیرمستقیم را هم می توان مشاهده کرد. اما در دسته چهارم، این تاثیرات تقریباً به صورت غیرمستقیم صورت گرفته چنانکه تاثیرات پذیرفته شده نقاشی قاجاری از اصول نقاشی اروپایی در این دوره مانند برهنه گرایی، بهره گیری از سه بعد نمایی و چشم اندازها و صحنه های زندگی در نقاشی اروپایی بازتاب یافته است.