تحول پدیدارشناسی خط-نقاشی از منظر نشانه-معناشناختی با مطالعه موردی پنج اثر

نشانه-معناشناسی از رهگذر تحلیل گفتمان و با التفات به مقوله های پدیدارشناختی به چگونگی شکل گیری معنا در متن را بررسی می کند. در این میان به وجوه مختلف حسی، ادراکی و جسمانه ای و سوژگانی متن هم توجه می شود. ازسوی دیگر، هرگونه بررسی گفتمانی خواه ناخواه باید در چارچوب نظام های گفتمانی صورت پذیرد. بنابر اصل بالا نگارندگان در پژوهش حاضر، با گزینش اتفاقی پنج اثر نقاشی-خط با مضمون واحد بسم ا...، درنظردارند با رویکرد نشانه-معناشناختی مبتنی بر تحلیل گفتمان پدیدارشناختی، به شیوه ای توصیفی-تحلیلی چگونگی تعامل دو عنصر اساسی تشکیل دهنده هنرخط-نقاشی را در چارچوب متن مورد ارزیابی قرار دهند. به بیان دیگر پرسش اصلی این پژوهش این است که چگونه دو عنصر اساسی تشکیل دهنده هنرخط-نقاشی در متن، با یکدیگر وارد تعامل معنادار می شوند. نهایت، با بررسی های انجام شده در تحقیق حاضر، معلوم شد که تعامل متن کلامی و تصویر، درکل پیروی از روابط میان تمامی عناصر گفتمان است و فرایندی پویا را از یک نظام معناداری کلاسیک و برنامه مدار به سوی یک نظام تصادفی معنا نشان می دهد که در آن اوج ادغام نظام کلامی در دل یک نظام تصویری، دیده می شود. این دستاورد، ضمن تایید دیدگاه لیوتار مبنی بر برخورداری تصویر از وجوه ضدگفتمانی، بیانگر آن است که به تناسب غلبه عنصر بصری بر کلامی عبور از یک وضعیت برنامه مدار به یک وضعیت تصادفی و براساس ریسک و احتمال دیده می شود. این دستاورد، دیدگاه لیوتار را به آنچه لاندوفسکی درباره نظام های گفتمانی مطرح می کند، متصل می کند. افزون براین بنابر دستاورد تحقیق، نظام کهن الگوی استعاری و اسطوره ای مدنظر لیکاف و جانسون که از سوی کرس و لوون در تحلیل رابطه متن و تصویر استفاده میشود، در پاره ای متن ها براثر ورود عنصر خودآگاهی به بستر تولید و معناداری متن، وارونه می گردد. این مساله فرضیه انگیخته بودن نشانه ها را که پیرو هلیدی از سوی کرس و لوون مطرحمیشود، به نفع ادعای مکتب پاریس مخدوشمیسازد. ضمناینکه، تحقیق حاضر نشانمیدهد که می توان با هم افزایی میان الگوی نظام های گفتمانی لاندوفسکی، فضاهای نشانه ای لوتمن و لایه شناسی مدنظر کرس و لوون یک نظریه کلان پدیدآورد. این امر درعین حال، توجیه گر سیر تحول خط-نقاشی به نقاشی-خط در یک فرایند دیگری محور(اخلاق و مرامی) به تناسب غلبه تصویر است که یک فضای نشانه ای خلاق را در یک وضعیت درزمانی به نحو انضمامی و متقارن با نظام گفتمانی ریسک پذیر، نمایان می سازد، که از وجوه خودآگاهی گفتمانی هم برخوداراست.