مطالعه تطبیقی مفهوم روش شناسی و نظریه از منظر پژوهش های کمّی و کیفی با تاکید بر نظریه پردازی در معماری

صاحب نظران براین باورند اندیشمندانی که می خواهند نظریه پردازی کنند، باید از دو نوع دانش تخصصی برخوردار باشند؛ دانش، نسبت به پدیده ای که برآنند تا در مورد آن تیوری سازی کنند و دانش، نسبت به روش شناسی های نظریه پردازی. تدوین اسلوب پژوهش هم خود، شاخه ای جداگانه از علم است که تحت عنوان روش شناسی شناخته می شود. روش شناسی، دانشی متمرکز بر فرایندها و ابزارهای به کارگرفته شده در نظام دانش اندوزی و روند به کارگیری آنها است. این دانش را می توان ترجمه اصول یک پارادایم به زبان روش تحقیق بیان کرد. براین اساس، دو رویکرد اصلی روش شناسانه، موسوم به روش شناسی کمّی و کیفی از همدیگر قابل تشخیص هستند. ازطرفی، نظریه در مبنایی ترین شکل آن، یک الگو است. نظریه از هنگامی تکوین یافت که بشر در برخورد با واقعیت ها، به جای افسانه پردازی به تعقل پرداخت و به کشف روابط علّی میان پدیده ها اهتمام ورزید. نظریه درعین حال جمع بندی گذشته، جان بخشیدن به حال و شفاف سازی آینده است. در دنیای امروز، هر رشته علمی به تعریفی مناسب از نظریه نیازمنداست. رشته معماری نیز از این قاعده جدانیست. معماران و طراحان، در مراتب حوزه های گوناگون با نظریه در ارتباط هستند. اما به وسیله نظریه حوزه تمایز در حوزه های معماری با سایر رشته های علمی به روشنی مشخص نشده است. چرا که به کارگیری نظریه در حوزه معماری، مستلزم شناخت دقیق و ریشه ای نظریه و توجه به ویژگی ها و ضرورت های آن است.بنابر آنچه گفته شد، تلاش نگارنده در این مقاله برآن بوده تا با بررسی تطبیقی– تحلیلی موضوع یاد شده و مطالعه کتاب ها، مقاله ها و منابع معتبر در حوزه روش شناسی و نظریه پردازی، دو مفهوم کلیدی روش و نظریه را در پژوهش های کاربردی بررسی کند و معانی و رویکردهای متفاوت این دو مفهوم را از دو منظر کمّی و کیفی بیان کند. همچنین، ویژگی های نظریه معماری را هم ارزیابی کند تا از این طریق، بهتر بتوان به ویژگی های نظریه در رشته معماری پی برد.