نسبت طبیعت و معماری از منظر هستی شناسی اسلامی پژوهشی در خانه های سنتی فلات مرکزی ایران با تمرکز بر چهار خانه شاخص دریزد، نایین و کاشان

حوزه اندیشه معاصر، نمایانگر شکل گیری نظریه های گوناگونی است که هریک با جستجوی رابطه ای هماهنگ میان انسان و طبیعت، عرصه هستی شناسانه نوینی را ارایه می دهند. این امر، به اِعمال رویکردهای متفاوتی نسبت به طبیعت در معماری منتج شده است. گوناگونی مبانی نظری مطرح شده و رویکردهای معماری مبتنی بر آن، خود گواهی روشن بر نبود توافق در فهم شایسته طبیعت و نسبت حقیقی میان طبیعت و معماری است. در مقاله پیشرو، تلاش نگارنده برآن بوده تا با پاسخ گویی به این پرسش که رابطه حقیقی طبیعت و فضای سکونت انسان، چگونه محقق می شود و شرح نسبت ذاتی طبیعت و معماری، به تبیین کیفیت حضور طبیعت در فضای سکونت انسان و انشای رویکردهای معمارانه به طبیعت در دو عرصه؛ مبانی نظری و کاربردی بپردازد. روند پژوهش بدین گونه است که نخست با تکیه بر روش استدلال منطقی در ساحت اندیشه اسلامی به عنوان پشتوانه ای مبتنی بر غایت و ذات انسان و طبیعت، این مهم به اثبات رسیده که تحقق کیفیت حقیقی معماری و غایت مقدر آن در چگونگی و کیفیت ارتباط آن با طبیعت در سطوح و مراتب مختلف، استوار است. سپس، اشکال گوناگون حضور طبیعت در بناهای مسکونی معرفی شده و نهایت، به تبیین رویکردهای شایسته معماری به طبیعت با استناد بر کیفیت حضور طبیعت در فضای سکونت انسان، پرداخته شده است. برای دستیابی به آنچه گفته شد، با استناد به روش تحقیق مبتنی بر زمینه، رویکردهای معماری سنتی به طبیعت با تمرکز بر خانه های فلات مرکزی ایران در منطقه های کاشان(خانه بروجردی ها و عامری ها)، یزد(خانه لاری ها) و نایین(خانه پیرنیا)، همچون الگویی شایسته از ارتباط با طبیعت، بازکاوی شده اند. آنچه پژوهش حاضر در فرجام کار برآن تاکیددارد، توجه به حضور چندجانبه طبیعت در تمامی وجوه و مراتب معنایی مترتب بر آن در قالب دو رویکرد کلان؛ هم آوایی و کمال بخشی معماری به آنها است.