تصویر شاهانه و بازنمایی قدرت در قاجاریه مطالعه تطبیقی هنر دوره فتحعلیشاه و ناصرالدینشاه قاجار در گفتمان قدرت

ارایه تصویر شاه در هر دوره ای، مفاهیم و مقاصد خاصی برای حکومت به همراه داشته و از جنبه های مختلفی به آنها پرداخته شده است. در پژوهش حاضر به بررسی دلایل و چگونگی حضور تصویر شاهانه در آثار هنری و مطالعه تطبیقی بین دو دوره فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه می پردازیم تا ازطریق بررسی رابطه بین هنر و سیاست، تغییرات بازنمایی و روشهای بصری مورد استفاده برای انتقال اهداف مورد نظر حکومت و تفاوتهای میان آنها را در هریک از دوره ها آشکار کنیم. فرضیه پژوهش حاضر، تاثیر متفاوت ابزار و سازوکارهای هنری هر دوره بر بیان اقتدار، اِعمال قدرت و مشروعیت و کاربرد آن است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی و به کارگیری نمونه آثاری با تصویر شاهانه و بررسی های تاریخی به تحلیل و مقایسه ساختارهای دو دوره مذکور می پردازیم. نتایج مبیّن آن است که به رغم حضور هردو پادشاه در یک سلسله و اینکه ظاهراً باید در هردو دوره با یک هدف به تکثیر تصویر شاه بر آثار هنری و تولیدات گوناگون پرداخته شده باشد، در واقع کاربرد تصویر فتحعلی شاه به دلایل گوناگون سیاسی و اجتماعی، در عین مصرف داخلی در کشور، بیشتر برای نمایش شکوه باستانی به ارث رسیده به سلسله نوپای قاجار و اثبات اقتدار به قدرت های اروپایی بوده است و حضور ناصرالدین شاه حتی برروی اسکناس و روزنامه، همزمان با تغییرات بسیار در درجه رویت پذیری شاه، که متاثر از تغییر تکنولوژی و عامل تحول در گفتمان آن دوره بود، بیشتر برای تحکیم پایه های قدرت در حال از دست رفتن در جامعه داخلی کاربرد داشته است.