خوانش خودنگاره‌های رمبرانت براساس مفهوم شئ لاکانی

رمبرانت در خودنگاره‌های اولیه، با تمهیداتی، مخاطب را از دیدن به وضوح منع می‌کند. وجه تمایز این آثار را می‌توان نه در بخش‌های با وضوح به نمایش درآمده، بلکه در بازنمایی پرظرافت اطلاعات گمشده دانست. به‌عبارت‌دیگر، هنرمند، اصول و کیفیات بصری را در جهت عدم بازنمایی دقیق در اثر خود به‌کار می‌برد. در این راستا، شئ نیز به مثابه ابژه‌ای کلیدی در اندیشه لاکان، امر واقع را به‌عنوان ساحتی گریزنده از تصویر و نماد، در تلاقی ساحت‌های سه‌گانه جای می‌دهد. شئ از منظر لاکان، بعدی بازنمایی‌ناپذیر است که از قابلیت تصویر برای بازنمایی محض فراتر رفته و در شکاف حافظه و ادراک از طریق نابازنمایی پدیدار می‌شود. بر این اساس، گویی رمبرانت نیز در خودنگاره‌های دوره اول، پیرامون این بعد احاطه‌ناپذیر تلاش می‌کند. سوال مطرح آن است که تمهیدات بصری رمبرانت در ارائه تصویری از خود بر اساس مفهوم شئ لاکانی، چگونه قابل خوانش هستند؟ چارچوب نظری و رویکرد تحقیق، بر مفهوم شئ در تشکل سوژه ژاک لاکان استوار است. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی است و تلاش بر این بوده تا با به‌کارگیری اصول روان‌کاوانه خوانش تصویر، به چگونگی تحقق خودنگاره رمبرانت مبتنی بر مفهوم شئ پرداخته شود. یافته‌ها نشان دادند که رمبرانت، تمهیدات بصری ویژه‌ای به‌کار می‌گیرد تا خود را از طریق ساختار طبیعی ادراک، صورت‌بندی کند. به‌عبارت‌دیگر، او ناپیدایی ضروری را به تصویر می‌کشد که در میدان ادراک رخ داده تا امکان دیدن فراهم شود و مهم‌تر آنکه این ناپیدایی را در شالوده تصویر خود جای می‌دهد. از این‌رو، شاید بتوان از منظر لاکان، خودنگاره‌های رمبرانت را به لحاظ مجسم ساختن این بعد ضرورتا بازنمایی‌نشده که پیش‌شرط هر گونه بازنمایی است، شکلی از تبلور شئ در سوژه دانست.

Reading the Rembrandt’s Self-Portraits Based on the Concept of Lacanian Object

Rembrandt, in his early selfportraits, clearly forbids the audience from seeing with precautions. The distinguishing feature of these works can be observed not in the clearly displayed sections, but in the glorious representation of the lost information. In other words, Rembrandt uses visual principles and qualities in order not to represent his works accurately. In this regard, object as a key element in Lacan rsquo;s thought places reality as an escaping field from image and symbol in the intersection of three realms. From Lacan rsquo;s point of view, the object is an unrepresentable dimension that goes beyond the ability of the image to represent, and emerges in the gap between memory and perception through nonrepresentation. Accordingly, Rembrandt, in his selfportraits of the first period, seems to be working on this unrepresentative dimension. This question raised that how can be readable the Rembrandt rsquo;s visual arrangements in presenting a selfportrait based on the Lacanian object concept? The theoretical framework and research approach is based on the concept of object in Jacques Lacan rsquo;s subject formation. The research method is descriptiveanalytical and the researcher is trying to survey Rembrandt rsquo;s selfportraits based on the concept of the object, by applying the psychological principles of image reading. The results showed that Rembrandt uses special visual arrangements to shape himself through the natural structure of perception. In other words, he depicts the necessary invisibility that occurred in the field of perception in order to be seen, and more importantly, he places this invisibility in the foundation of his image. Therefore, from the Lacan rsquo;s point of view, Rembrandt rsquo;s selfportraits can be recognized as a form of crystallization, in terms of visualizing this necessarily unrepresented dimension, which is a prerequisite for any representation