مطالعه تطبیقی دیوارنگاره های (شکار، بزم و چوگان) در کاروانسرای گنجعلیخان کرمان و خانه پیرنیا نائین

شناسایی و بررسی تاریخ تحولات بناهای اسلامی، نشانگر تداوم سنت ها بوده؛ به‌گونه‌ای که معماری ایرانی اسلامی، در هر دوره از سنت ها و الگوهای دوره قبل، متناسب با تحولات و نیازها بهره برده و آنها را تکامل بخشیده است. این پژوهش، به بررسی تزئینات سه دیوارنگاره (چوگان، شکار و بزم) در دو بنای شاخص عهد صفوی؛ خانه پیرنیا (کاخ نائین) و کاروان‌سرای گنجعلیخان، می پردازد. از آنجایی که این بناها نقوشی با مضامین مشابه داشته و در بازه زمانی نزدیک به هم ساخته شده اند، این سوالات مطرح شده که چه وجوه اشتراک و افتراقی در عناصر تزئینی آنها وجود دارند؟ و آیا می توان نقوش دیوارنگاره های این دو بنا را تحت تاثیر یک الگوی واحد دانست؟ تاکنون، مطالعات اندکی در این مقوله صورت گرفته، خصوصاً در مورد دیوارنگاره‌های کاروان‌سرای گنجعلیخان، و با توجه به اینکه این دیوارنگاره ها آسیب بسیار زیادی دیده و تا کنون بررسی نشده اند، ضرورت پرداختن به معرفی و مطالعه تطبیقی گسترده در این مورد احساس می شود. هدف این پژوهش، بازخوانی و تحلیل نقوش مذکور بر اساس توصیف و تطبیق آنها است و علاوه بر توصیف جنبه های ظاهری تزئینات، سعی دارد ساختار کلی، مضامین، توصیف‌ها و جزئیات این دیوارنگاره ها را استخراج کرده و در قالب جداول تحلیلی و مقایسه ای به تصویر کشیده تا وجوه مشترک و متفاوت آنها مشخص شود و در نتیجه با بررسی میزان اشتراکات، تاثیرپذیری از الگویی واحد را بررسی می کند. در پژوهش پیش رو، روش تحقیق، توصیفیتحلیلی با رویکرد تطبیقی بوده که به‌منظور ارزیابی و مطالعه تطبیقی، سه مضمون از دیوارنگاره ها انتخاب شدند و روش گردآوری اطلاعات، به‌صورت میدانی و کتابخانه ای همراه با مستندنگاری است. یافته های پژوهش نشان می دهند که دیوارنگاره های منتخب در هر دو بنا، از ساختار و ترکیب بندی تقریباً همسانی برخوردار بوده که یادآور سنت های نگارگری آن دوره هستند و همچنین با توجه به رویکرد مشابه در تزئینات هر دو بنا، به نظر می رسد الگویی مشترک در شکل پذیری و طراحی نقوش این دو بنا وجود دارد.

Comparative Study of Wall Paintings (Hunt, Banquet and Polo) in Ganjalikhan Caravanserai in Kerman and Pirnia House in Naein

Investigating and identifying the historical evolution of Islamic monuments indicate the continuity of traditions, in a way that IranianIslamic architecture has used traditions and patterns of the previous eras and evolved in each era compatible with changes and needs. This research studies mural decorations in two buildings of the Safavid era, Pirnia House in Naein and Ganjalikhan Caravanserai in Kerman. As these murals are considering as the finest examples of Safavid decorations and since the time of their built was close, these questions arise: what are the similarities and differences between their decorative elements? And whether there is a common feature in the contents of these two buildings? Few numbers of studies have been conducted in this subject, especially about GanjaliKhan building, and also deterioration of these wall paintings, show the necessity of a largescale comparative study. The purpose of this research is to review and analyze these motifs based on their descriptions and comparisons. In addition to describing the visual aspects of decorations and the principles of aesthetics, this report tries to elaborate the overall structure, descriptions and details of these wall paintings and present them in analytical and comparative tables to show their similarities and differences and provide a basis for future studies. In this study, the comparativeanalytical research method is used to evaluate and study these three themes of murals and collecting the information is done by field and library research method. The results show similar structure and composition of murals in both buildings and support this hypothesis that a common pattern has been used in these decorations that reminds the painting traditions of that era. Also, by considering the similar approach in designing both buildings, it seems that there is a common pattern in designing and implementing the motifs of two buildings.