مطالعه نگاره‌های عذاب در معراج نامه شاهرخی و تطبیق آن با نگاره های سوترای مقدس ده پادشاه

در طول تاریخ، انعکاس آثار نگارگری و سنت‌های تصویری فرهنگ‌ها و ملل بر یکدیگر، همواره مشاهده می‌شود. این تاثرات، در دوران حکومت تیموری و مکتب نگارگری هرات به‌وضوح قابل‌رویت بوده؛ زیرا ساختار فکری، فرهنگی، ادبی و هنری ایران، از آسیای میانه متاثر بوده است. نمونه این تاثیرات مصور را در نسخه خطی معراج‌نامه شاهرخی ، با سنت‌های تصویری بودائی و شرق دور می‌توان مشاهده کرد. با توجه به اینکه در نسخه معراج‌نامه شاهرخی، نظام‌های کلامی و تصویری مکمل یکدیگر بوده‌اند و نظام کلامی، پایبند به روایات متعدد در داستان معراج بوده و به‌نوعی در بر دارنده مفاهیم اسطوره‌ای است، این سوالات مطرح می‌شوند که 1. در کدام بخش از نگاره‌های معراج‌نامه شاهرخی، نگارگران این نسخه در ترکیب عناصر بصری و کیفیات تجسمی نگاره‌ها، از دیگر بینامتن‌های تصویری به‌ویژه شرق دور بهره برده‌اند؟ 2. چگونه می‌توان با رویکرد اسطوره‌شناسی، علاوه بر شناسایی مشابهت‌های ساختاری و فرمی در این نسخه مصور و مقایسه آنها با سنت‌های تصویری شرق دور، به شناسایی زیرساخت‌های محتوایی و اسطوره‌ای مشابه پرداخت؟در این نوشتار که به روش توصیفی، تحلیلی، تطبیقی و استنتاج منابع کتابخانه‌ای صورت پذیرفته، هدف اصلی، ابتدا شناسایی و معرفی نقش‌مایه‌های مشابه در تصاویر دوزخی نسخه معراج‌نامه شاهرخی و تصاویری در ارتباط با یک سوترای چینی به نام کتاب مقدس ده پادشاه از آسیای شرقی (چین) است تا سپس، به شناسایی اسطوره‌های مشابه در این تصاویر و آشکار شدن زیرساخت‌های محتوایی و اسطوره‌ای مشترک در تصاویر این نسخ دست یابیم. بررسی‌ها، نشانگر وجود اشتراک در عناصر فرمی تصاویر در هر دو پیکره مطالعاتی؛ از جمله ابزار شکنجه و مجازات گناهکاران هستند و شباهت در بخش اسطوره‌های پنهان در تصاویر که می‌تواند دارای نقش مشابهی باشد.

Studying Torment Pictures in the MirajNameh Shahrukhi and Comparing them with the Pictures of Holy Sutra of the Ten Kings

Throughout history, the reflection of the works of painting and graphic traditions of the cultures and nations on each other are constantly seen. These influences have been clearly visible during the reign of Timurid and the Herat school of painting, as the intellectual, cultural, literary and artistic structure of Iran has been affected by Central Asia. A sample of these illustrative effects can be found in the Manuscript of MirajNameh Shahrukhi (840 AH) with Buddhist traditional images and paintings from the Far East. Considering that in the version of the MirajNameh Shahrukhi, the verbal and nonverbal systems have complemented each other and the verbal system has adhered to numerous traditions in the story of the ascension and somehow contains the mythological concepts, these questions are arisen: 1. In which part of the MirajNameh Shahrukhichr('39')s paintings, painters have used visual intertextuality, specially the Far East, in the combination of visual elements and visual qualities of paintings? 2. How can we identify the same content and mythical infrastructures and the structural and formal similarities in this illustrated version and comparing them with the visual traditions of the Far East by the mythological approach? This paper was carried out by using the descriptive, analytical, comparative method and the data was gathered by using library resources. The main purpose of this study is first to identify and introduce similar motifs in hell pictures of the MirajNameh Shahrukhi and pictures associated with a Chinese Sutra called Holy Book of the Ten Kings from the East Asia (China), then detecting similar myths in these pictures and revealing common content and mythical infrastructures of the pictures of this edition. Analysis indicate the commonalities in the formal elements of pictures in both bodies of study, including instruments of torture and punishment for sinners, and the similarities in the hidden myths section in pictures which can have a similar role.