مطالعه تطبیقی نقوش و تزئینات اسطرلاب‌های صفوی ایران و مغولی هند (مطالعه موردی: اسطرلاب‌های موزه ستاره‌شناسی اَدلر)

هنر ایران و هند در دوره صفوی، پیوستگی های زیادی با ی کدیگر داشته است؛ به طوری ک ه آثار آن در اسطرلاب سازی قرن 10 تا 12 ه.ق. با تزئینات زیاد مشهود هستند. در این دوره، اسطرلاب سازی ب هویژه در ایران و هند، در مسیر جدیدی قرار گرفت و نقوش و تزئینات پرکار، تمام فضای اسطرلا بها را پوشش دادند. هدف این پژوهش، بررسی نقوش و تزئینات اسطرلاب های صفوی ایران و مغولی هند )قرن 12 - 10 ه.ق.( و مطالعه تاثیر اسطرلاب های صفوی بر اسطرلاب های مغولی بوده و با روش توصیفی- تحلیلی، به مطالعه اسطرلاب های موزه ستاره شناسی اَدلر پرداخته است تا به این پرس شها پاسخ دهد ک ه نوع نقوش و تزئینات و وجوه اشتراک و تمایز اسطرلاب های صفوی و مغولی چیست؟ اسطرلاب های صفوی چه تاثیری بر اسطرلا بهای مغولی داشت هاند؟13 اسطرلاب صفوی و 8 اسطرلاب مغولی، در موزه اَدلر نگهداری شده ک ه در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته اند. ویژگی بارز اسطرلاب های این دوره، نقوش و تزئینات پرکار است ک ه آنها را از سایر اسطرلاب ها متمایز می سازد. با بررسی و بحث و تحلیل نقوش، تزئینات و شکل نمونه ها، وجوه اشترا کو تمایز آنها شناسایی شده اند.اسطرلاب های صفوی، ویژگی های مخصوص به سبک خود از جمله؛ وفور بهک‌ارگیری آیات قرآنی و اشعار فارسی )ب هویژه شعر «غرض نقشی است ک ز ما بازماند »(، تلاش در قرینه سازی و ظرافت بالای شبک هبری های عنکبوت و عضاده های پرتزئین دارند. اسطرلاب های هندی نیز با کرسی های متنوع از نظر ابعاد و تکن کی، میله نشان هرویبر عضاده و ک مان های اضافه در عنکبوت، در بسیاری موارد، ظاهری متفاوت از خود به نمایش گذاشته اند. اما در نهایت، نقوش و تزئینات مشتر کاز نظر مضمون و محتوا، نوع و نحوه ساخت، ه مچنین شباهت های فراوان میان این دو گروه مانند؛ شکل مثلثی ک رسی ها، به ک‌ارگیری نقوش اسلیمی، ختایی، خط نستعلیق و شبکه بری های ظریف در بخش های مختلف اسطرلاب ها، نمایانگر تاثیرپذیری آنها از ی کدیگر هستند.

A Comparative Study of Motives and Decoration of Iranian Safavid and Indian Mongolian Astrolabes (case study: Adler Planetarium and Astronomy Museum, Chicago)

Ornaments are one of the primary characteristics of Islamic art. Therefore, it's imperative to explore the influential elements of the development of the ornament patterns. In order to have a fair judgment and a clearer picture of the issue, we need to have a proper methodology in studying Islamic art. Scholars have applied various methods and approaches that led to various results and consequently caused disagreement and conflicts among them. Perennial philosophy and historian are the two known approaches for studying Islamic art. The historians aim is studying Islamic art within its chronological scheme and analyzing the artworks in limited historical documents in the light of the Hegelian philosophy of history. Perennial Philosophy, on the other hand, believes the eternal truth of religions and seeks to investigate the origin of Islamic art within a religious tradition beyond chronological and historical borders. In fact, these two approaches highlight different aspects of the nature of Islamic art. However, dealing with these approaches sometimes result in different findings and a lot of conflicts among researchers. So, exploring various methods of studying Islamic art is a matter of importance. Thus, the present inquiry aims to answer what are the factors and features of shaping Islamic patterns based on Perennial Philosophy and historians? And in what ways are they different? Applying a descriptiveanalytic study, we aim to provide a more complete understanding of Islamic patterns as well as different approaches for studying them. Also, this paper attempts to articulate how these approaches studied art. To address the issue, we selected two books of leading researchers of the field Keith Critchlow, a follower of traditional values and Perennial philosophy, and Gulru Necipoglu, a historian of Islamic art, then their ideas were explained and compared.