شناسایی ملات‌های باستانی پل شاپوری خرم‌آباد و امکان‌سنجی استفاده از آنها در مرمت پل ازطریق روش‌های آزمایشگاهی

پل شاپوری (طاق پیل اشکسته)، از آثار به‌جای‌مانده از دوران ساسانی در جنوب شهر خرم‌آباد مرکز استان لرستان است. گذر زمان و عوامل طبیعی باعث رساندن آسیب‌های بسیار به این پل عظیم باستانی شده به‌طوری‌که، سازه آن وحدت و یک‌پارچگی خود را ازدست داده و مرمت آن را ضرورتی اجتناب‌ناپذیر کرده است. از مسیله‌های مهم در مرمت این پل، استفاده از ملات مناسب است. برای دست‌یافتن به چنین موقعیتی، ابتدا باید به این سوال‌ها پاسخ داد که ملات اصیل موردِاستفاده در این پل چیست. آیا می‌توان این ملات را بازسازی نموده و در مرمت پل آن را به‌کاربرد. هدف این پژوهش، شناسایی ملات‌های این پل و امکان‌سنجی استفاده از ملات اصیل آن به‌جای ملات‌های نوین جهت مرمت است. برای دست‌یابی به این هدف، ابتدا نمونه‌هایی از ملات پل در قسمت‌های مختلف مانند: پی، پایه و عرشه انتخاب و با دقت برداشت شدند. از نمونه‌های برداشت‌شده، آنالیزxrd و xrf به‌عمل آمد. بررسی نتایج، ملات موردِاستفاده در پایه‌های پل را ملات گچ نیم‌پخته- نیم‌کوب، ملات به‌کاررفته در پی پل را ملات آهکی و ملات موردِاستفاده در اندود عرشه را ترکیب آهک و خاکستر نشان داد. سپس از ملات گچ نیم‌پخته- نیم‌کوب بازتولیدشده آنالیز xrd و آزمایشات مکانیکی به‌عمل آمد و با ملات موجود پل مقایسه شد. نتیجه این آزمایش‌ها نشان دادند، ملات گچ نیم‌پخته- نیم‌کوب یک ملات زودگیر و از مقاومت فشاری و کششی مناسبی برخوردار است. این ملات، هنگامی که درمعرض رطوبت قرار می‌گیرد، مقاومت کششی و فشاری آن افزایش پیدا می‌کند. باتوجه‌به این نتایج و ماندگاری این ملات بیش از هزار و چهارصد سال روی پل شاپوری، استفاده از آن برای مرمت پل توصیه می‌شود.