ارزیابی کاربرد سدیم لوریل ‌اتر‌سولفات در شستشوی پارچه‌های پنبه‌ایِ تاریخی با استفاده از نمونه‌های پیرشده تسریعی*

بااینکه موضوع پاک‌سازی و شستشوی بافته‌ها و منسوجات تاریخی در حوزه حفاظت و مرمت زمان زیادی است مطرح شده، اما همچنان یکی از مهم‌ترین و چالش‌انگیزترین مباحث در این حیطه است. بسته به ویژگی‌های متفاوت شوینده‌ها، فرمولاسیون شستشو نیز برای پارچه‌های گوناگون، متفاوت خواهد بود. شوینده‌های صنعتی و تجاری به‌دلیل دارابودن مواد افزودنی گوناگون و تغییرات فرمولاسیون درطول زمان، شرایط لازم و مطلوب را برای استفاده در حوزه حفاظت و مرمت ندارند. ازاین‌رو، انتخاب شوینده‌ای متناسب با شرایط آثار پارچه‌ای تاریخی و ویژگی‌های فیزیکی آنها، بایستی در دستورکار حفاظت‌گر قرار گیرد. شوینده مورد استفاده، لازم است ازسویی بدون آسیب‌رساندن به پارچه، میزان پاک‌کنندگی مناسبی داشته باشد و ازسویی دیگر، اثر نامطلوبی روی الیاف منسوج، در درازمدت ایجاد نکند. باتوجه‌به کاربرد گسترده ماده فعال‌سطحی سدیم لوریل اتر سولفات (ماده فعال‌سطحی آنیونی) در بیشتر شوینده‌ها و دردسترس و مقرون‌به‌صرفه‌بودن آن، در این پژوهش، کوشش شد با بررسی معایب و مزایای این ماده فعال‌سطحی در ترشویی پارچه‌های پنبه‌ای تاریخی، مناسبت آن ارزیابی شود. به‌منظور دست‌یابی به این هدف، لازم است قابلیت پاک‌سازی‌ و تاثیرات تخریبی آن در پاک‌سازی پارچه‌های پنبه‌ای بررسی گردد. روش پژوهش تحلیلی- مقایسه‌ای و شیوه گردآوری داده‌ها از طریق آزمایش‌های مرتبط با موضوع پژوهش همچون تهیه طیف مادون قرمز- انعکاس کلی تضعیف‌شده، تعیین میزان مقاومت کششی، رطوبت بازیافتی (تعادلی)، هدایت الکتریکی، رنگ‌سنجی و ph بوده ‌است. مراحل انجام پژوهش حاضر بدین‌گونه بود که پارچه‌های پنبه‌ای پیرسازی‌شده با شوینده حاوی ماده فعال‌سطحی موردِنظر، سدیم کربوکسی متیل سلولز و اتیلن دی‌آمین تترا استیک اسید شسته و قبل و بعد از شستشو آزمایش شدند. نتایج بیانگر آن بود که ماده یادشده تاثیر تخریبی بر سلولز نداشته و در شستشوی پارچه‌های پنبه‌ای تاریخی می‌توان از آن استفاده کرد.