ارزیابی پراکنش و تخریب بیولوژیکی ناشی از فعالیت قارچ سفالوسپوریوم در نسخ کاغذی مجموعه کتابخانه و موزه ملی ملک

فعالیت قارچ‌ها از مهم‌ترین عوامل تخریب بیولوژیکی آثار کاغذی در آرشیوها است. به همین علت، حذف این عوامل از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به رفتار مختلف قارچ‌ها نسبت به روش‌های درمان، لازمه انتخاب روش بهینه برخورد با این‌گونه آثار، شناخت دقیق نوع قارچ موثر بر کاغذ، مکانیسم، شکل و شدت آسیب وارده به اثر است. ازاین‌رو، شناخت گونه‌های مختلف قارچ در آرشیوها و تاثیرات آن بر ویژگی‌های کاغذ، همواره از دغدغه‌های اصلی محققان و حفاظت‌گران این حیطه بوده‌است. مجموعه کتابخانه و موزه ملی ملک، به عنوان یکی از غنی‌ترین مجموعه‌های نسخ کاغذی ایران مطرح است. ارزیابی شناسنامه نسخ این مجموعه، نشان از فعالیت قارچ‌ها، در حدود 540 نسخه دارد. از جمله قارچ‌هایی که در بررسی آرشیوها گزارش شده‌است، قارچ سفالوسپوریوم است که شناخت تاثیرات آن بر ویژگی‌های کاغذ، از سوالات پیش روی این پژوهش است. ازاین‌رو در پژوهش حاضر آثار این مجموعه، با هدف ارزیابی پراکنش قارچ سفالوسپوریوم و تاثیرات مخرب آن بر ویژگی‌های بصری و ساختاری کاغذ، بررسی شدند. در این راستا پس از کشت نمونه‌ها و شناسایی جدایه‌ها و تعیین پراکنش این قارچ، آثار مبتلا به این جنس مورد بررسی قرار گرفتند. بدین منظور، جهت ارزیابی تغییرات ساختاری، از آنالیز atr-ftir، sem و eds استفاده شد. نتایج گویای فعالیت قارچ سفالوسپوریوم در 5 درصد از نمونه‌های مورد بررسی بود. فعالیت این قارچ، ایجاد لکه‌های صورتی و قرمز تا قهوه‌ای بر کاغذ، تخریب ساختار سلولزی کاغذ توسط آنزیم‌های سلولاز، آسیب به ویژگی‌های سطحی الیاف، فروشست بیولوژیکی ترکیبات معدنی کاغذ و درنتیجه، افت خصوصیات فیزیکی آن را درپی دارد.