تداوم کارکرد؛ رویکرد غالب مداخلات حفاظتی در مسجد جامع اصفهان گونه شناسی و تبیین رویکرد مداخلات حفاظتی از ابتدای شکل گیری مسجد تا دوره قاجار

مسجد جامع اصفهان به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین بناهای ایران که همچنان زنده و پویا است، تجربه‌ای گرانبها از حفاظت بومی را در خود دارد. مستندبر تصریح استانداردهای جهانی حفاظت، این تجربه می‌تواند به ارتقای حفاظت امروز در ایران یاری‌رساند. ازاین‌رو، پرداختن بدان امری ضروری به‌شمار‌ می‌رود که تاکنون کمتر به آن توجه ‌شده‌است. ازسوی دیگر، امروزه در گستره جهانی حفاظت و پیرو آن در ایران، مقوله مداخلات حفاظتی و کمّ و کیف آنها موضوع بحث‌ها است آن‌گونه که چالشی جدی قلمدادمی‌شود. به‌ همین دلیل نگارندگان در پژوهش حاضر، با تمرکز بر مداخلاتی که با انجام آنها مسجد جامع اصفهان تا به امروز حفاظت‌شده و با رجوع به شواهد برجای‌مانده از این مداخلات، در بازه زمانی شکل‌گیری مسجد اولیه (سده دوم هـ .ق.) تا پایان دوره قاجار، درصدد پاسخ‌گویی به این پرسش هستند که در گذشته برای مداخلات حفاظتی مسجد جامع اصفهان، بیشتر چه رویکردی کاربرد داشته‌است. روش تحقیق به کاررفته در مقاله پیش‌رو، نظریه مبنایی grounded theory استراس و کوربین است. با بهره‌گیری از این روش تحقیق و کدگذاری مداخلات شناسایی‌شده، در نهایت سازگاری مسجد با شرایط جدید در هر دوره با هدف تداوم کارکرد آن، به‌عنوان رویکرد غالب مداخلات معرفی‌شد. به‌تعبیر دیگر، امکان ایفای نقشی فعال ازسوی مسجد در گستره جامعه، معیار اصلی انجام مداخلات بوده‌است. سبب محوریت این رویکرد هم، اصالت کارکرد در معماری گذشته است که پیرو آن در حفاظت گذشتگان نیز این امر دنبال‌می‌شود. درکنار این رویکرد اصلی دو رویکرد جنبی؛ رویکرد اعتقادی در مداخلات مردمی و سیاسی در مداخلات حکومتی هم، شناسانده‌ شده‌‌است.