بررسی روش های اجرای تزیینات برجسته مطلا بر ازاره های سنگی کوشک قاجاری شمس العماره در تهران

لایه‌چینی روی سنگ، گونه‌ای خاص از تزیینات برجسته مطلا در معماری ایران است که به‌طور عمده متشکل از گچ بوده، در قالب نقوش گیاهی و به‌صورت برجسته بر سطح سنگ اجرا و سپس سطح آن، طلاچسبانی می‌شده‌است. نگارندگان در تحقیق پیش‌رو درتحقیق پیش?رو نگارندگان به بررسی تکنیک اجرای نوع خاصی از تزیینات برجسته مطلا در معماری ایران پرداخته?اند. با‌توجه‌به صیقلی‌بودن سطح سنگ مرمر که تکیه‌گاه تزیینات مورد بررسی است، اجرای لایه?چینی با روش رایج دور از ذهن به‌نظر می‌رسید. ازآنجاکه در منابع مکتوب هیچ‌گونه اشاره‌ای به روش اجرای این نوع خاص از تزیینات نشده و نیز تاکنون پژوهشی در این زمینه صورت‌نگرفته، مناسب‌ترین روش برای بررسی تکنیک اجرای این تزیینات، نمونه‌سازی و اجرای دوباره تزیینات تشخیص داده‌شد. با استناد بر آنالیزهایftir، ماده واسط چسباننده ورق فلزی و نیز لایه محافظ، روغن کمان شناسایی‌شد. نتایج به‌دست‌آمده از نمونه‌‌سازی‌ها و بررسی نسبت آب و گچ مصرفی، بررسی نحوه حرکت قلم‌مو و پیرسازی نمونه‌های اجراشده بیانگر این مساله بود که این تزیینات به‌شیوه لایه‌چینی با تعریف مشخص ارایه‌شده توسط کارشناسان و استادان سنتی به‌صورت لایه‌لایه اجرانشده و ضخامت ایجادشده در این تزییناتِ برجسته، یک‌باره با قلم‌مو بر سطح ایجاد شده‌است. درنهایت، پس از بررسی‌‌های لازم چنین به‌دست‌آمد که تزیینات مورد بررسی لایه‌چینی نبوده و با تکنیکی کاملاً متفاوت اجرا شده‌است. بدین‌گونه نام لایه‌چینی، نامی گویا و مناسب برای این تزیینات به‌نظر نرسید و نام‌هایی چون نقش برجسته‌سازی روی سنگ یا نقش برجسته مطلا روی سنگ، پیشنهادشد.