ارزیابی تغییرات رنگی در لایه کوپریت تحت تاثیر مواد شیمیایی مورد استفاده در پاک سازی آلیاژهای مس تاریخی

مواد شیمیایی استفاده‌شده در پاک‌سازی اشیای برنزی تاریخی نه‌تنها می‌تواند باعث انحلال و تخریب لایه‌های پاتین شود بلکه در مواردی نیز ممکن است سبب تغییرات بصری در لایه‌های خوردگی شود. مطالعات انجام‌شده در زمینه مواد پاک‌سازی، بیشتر متمرکز بر میزان انحلال لایه‌های خوردگی بوده و کمتر تاثیرات بصری ناشی از مواد شیمیایی پاک‌سازی بر لایه پاتین بررسی شده‌است. ازآنجاکه اشیای باستانی هم ازنظر سندیت تاریخی و هم از جنبه‌های زیبایی‌شناسی مورد توجه‌ هستند، ارزیابی میزان آسیبی که درنتیجه درمان‌های حفاظتی به هر یک از این دو جنبه وارد می شود، ضرورت‌دارد. ازاین‌رو در مقاله حاضر، بررسی میزان تغییرات بصری (تغییرات رنگی) لایه پاتین براثر مواد شیمیایی پاک‌سازی، مورد مطالعه قرار گرفته‌است. بنابر اهمیت کوپریت به‌عنوان پاتین و یکی از محصولات خوردگی که در بسیاری از اشیای برنزی تاریخی دیده‌می‌شود، ارزیابی تغییرات رنگی اکسید مس (i)، cu2o، تحت تاثیر مواد شیمیایی مورد استفاده در پاک‌سازی اشیای برنزی تاریخی بررسی شده‌است. بدین‌منظور، لایه کوپریت به‌صورت آزمایشگاهی با روش الکتروشیمیایی روی سطح مس ایجادشد. سپس نمونه‌ها در محلول‌هایی از کالگون، دی‌سدیم اتیلن دی‌آمین تترا استیک اسید (na2-edta)، تترا سدیم اتیلن دی‌آمین تترا استیک اسید (na4-edta)، سدیم تری پلی‌فسفات (stpp)، سیتریک اسید، فرمیک اسید، گلیسرول قلیایی، نمک راشل قلیایی و آب مقطر غوطه‌ور شدند. رنگ لایه کوپریت قبل و بعد از یک ساعت غوطه‌وری در هر یک از محلول‌ها، با استفاده از رنگ‌سنج اندازه‌گیری شد. درنهایت، نتایج به‌دست‌آمده نشان‌داد که na2-edta، فرمیک اسید و سیتریک اسید، بیشترین تغییرات بصری را در سطح کوپریت ایجادمی‌کنند. نمک راشل قلیایی، گلیسرول قلیایی، na4-edta و آب مقطر، تغییرات رنگی کمتری را در لایه کوپریت پدیدآورند. در این میان کالگون و stpp هم، کمترین تاثیر بصری را داشتند.