آسیب‌شناسی کتیبه معرق سنگ و کاشی خدای‌خانه مسجد عتیق شیراز

کتیبه معرق سنگ و کاشی اثری منحصربه‌فرد، برجای‌مانده از عهد آل‌اینجوست که در نمای بالایی بنای خدای‌خانه مسجد عتیق شیراز قرارگرفته و مهم‌ترین بخش از تزیینات این بنا را تشکیل‌می‌دهد. این کتیبه با گذشت زمان، متحمل آسیب‌های گوناگونی‌ شده?‌است که باید برای جلوگیری از ویران‌شدن بیشتر و فراهم‌آوردن شرایطی مطلوب برای تامین بقا و ادامه حیات این اثر ارزشمند، چاره‌ای اندیشیده?‌شود. در پژوهش حاضر تلاش برآن بوده تا با استفاده از مطالعات آزمایشگاهی، آسیب‌های واردشده بر اثر مورد نظر(بخش‌های باقی‌مانده از زمان ساخت کتیبه و مربوط به زمان بازسازی آن) و میزان آنها شناسایی‌گردد. برای شناسایی عوامل آسیب‌رسان به بدنه و لعاب کاشی، از روش‌های دستگاهی(aas, xrd)و(sem-edx)و برای شناسایی آسیب‌های وارد بر سنگ از روش‌های دستگاهی(xrd)و پتروگرافی استفاده‌شده‌است. نتایج به‌دست‌آمده نشانگر آن است که این تزیین به?سبب ساختار و ماهیت ویژه آن، از هنگام ساخت(چه از قرن هشتم و چه از زمان بازسازی) دچار آسیب‌ شده و عوامل محیطی و دخالت‌های انسانی به‌مرور زمان افزون بر سرعت‌ بخشیدن به روند آسیب‌های ناشی از مرحله ساخت، آسیب‌های جدیدی را نیز پدیدآورده‌اند. با استناد به بررسی‌ها و آزمایش‌های انجام‌شده روی نمونه‌های مورد بررسی، از میان عوامل محیطی آسیب‌رسان، رطوبت نقش بارزتری را در فرسایش این اثر دارد.