نقش مشارکت مردمی در کاهش خسارات ناشی از زلزله در بافتهای تاریخی

با توجه به خطر زلزله خیزی بخش قابل توجهی از خاک ایران و نظر به گستردگی بافتهای تاریخی کشورمان، امروزه بخش قابل توجهی از مناطق تاریخی کشور با یک بحران جدی روبرو هستند؛ تداوم یا عدم تداوم حیات آنها در صورت وقوع زلزله. لذا محافظت ویژه از بافت تاریخی شهرهای کهن باید مورد توجه قرارگیرد و در این راستا اتخاذ تدابیر خاص و مبتنی بر مشارکت مردم امری غیر قابل اجتناب به نظر میرسد. این مقاله با تکیه بر تحقیقات نویسندگان در خصوص شیوههای مدیریت بحران در زلزلههای پیشین و بررسی چالشها،کمبودها و فقدانها، به تبیین جایگاه مشارکت مردمی در فرآیند مدیریت بحران زلزله میپردازد و ضرورت انجام هرگونه اقدام با حضور تمام گروههای اجتماعی ساکن را مورد تاکید قرار میدهد. تجارب زلزلههای پیشین نشان میدهد که غالباً میان مطالبات مردم و خدمات دولتی سنخیتی وجود ندارد.در مقابل، مشارکت مردمی و توانایی برای کشف ظرفیتهای محلی از ناحیه جامعه آسیب پذیر بیشتر مورد قبول واقع می شود. این توان بالقوه که بر پایهی شرایط خاص و زمانهای ویژه استوار نیست (مستمر است)، اکثر مواقع از دوام و اطمینان بیشتری نزد مردم برخوردار است.مردم بعنوان سرمایههای غنی اجتماعی، به خوبی قادراند تا در ارتباط با مسایلی که حیات آنها را متاثر میسازد تصمیم سازی نمایند. دامنه این مشارکتهای درونزا مراحل پیش تا پس از بحران را در بر میگیرد.ظرفیت سازی،ایجاد وتقویت حس اعتماد و شکلگیری شبکه گستردهای از روابط همکاری،علاوه بر دوام و پاسخدهی مناسب به مطالبات، موجب کاهش هزینهها خواهد شد.یافتههای تحقیق مبین آن است که با توجه به حجم گسترده فعالیتهای پوششی مورد نیاز در زمان بحران توسط دولت،می توان مدیریت مهار بحران را طی یک برنامهریزی منسجم و دقیق به مردم واگذار نمود تا با آگاهی کاملی که از ظرفیتهای محیط خود دارند واقعیترین تصمیمها را با حداکثر کارآیی پیاده نمایند.